Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego - Wiadomości

Polska Stacja Antarktyczna im. H. Arctowskiego , zlokalizowana nad Zatoką Admiralicji na Wyspie Króla Jerzego w archipelagu Szetlandów Południowych, przechodzi właśnie kluczową fazę kompleksowej modernizacji, realizowanej dzięki ponad 173 mln zł środków z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Przyznane przez ministra dodatkowe środki pozwolą dokończyć proces unowocześniania infrastruktury badawczej stacji.

Nowy budynek główny na krańcu świata

Inwestycja zapewni polskim naukowcom bezpieczne zaplecze do całorocznych badań w jednym z najodleglejszych  i jednocześnie najważniejszych przyrodniczo regionów świata. Wzmocni też pozycję Polski w elitarnym gronie państw prowadzących stałe stacje naukowe w Antarktyce. Projekt „ARCTOWSKI – PolarPOL – Polskie Multidyscyplinarne Laboratorium Badań Polarnych w Antarktyce” obejmuje m.in. budowę nowej siedziby stacji na Wyspie Króla Jerzego w archipelagu Szetlandów Południowych. Konstrukcja budynku, wyniesiona około 3 metry ponad poziom gruntu, pozwoli bezpiecznie funkcjonować w ekstremalnych warunkach pogodowych i ograniczy wpływ warunków lodowo-śnieżnych na infrastrukturę. Nowy budynek pomieści nowoczesne laboratoria, zaplecze socjalne, pokoje mieszkalne, jadalnię z zapleczem kuchennym, bibliotekę, siłownię, chłodnię i mroźnię, co stworzy komfortowe warunki pracy dla zespołów całorocznych i sezonowych. Zakończenie najbliższego etapu prac przewidziano na okres antarktycznego lata, kiedy możliwe jest prowadzenie intensywnych robót montażowych i wykończeniowych.

Rekordowe wsparcie MNiSW dla badań polarnych

Inwestycję uruchomiono w 2018 r. decyzją ministra nauki i szkolnictwa wyższego. Okres realizacji zbiegł się jednak w czasie z pandemią COVID 19 oraz trudną sytuacją geopolityczną, związaną z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę.  Wszystko to miało wpływ na wzrost cen materiałów, robót budowlanych i transportu morskiego – stąd decyzja o zwiększeniu poziomu finansowania do łącznej kwoty 173 442 000 zł. Środki te umożliwiają nie tylko budowę nowego budynku głównego, lecz także przebudowę systemu paliwowego, instalacji energetycznej i wodno-kanalizacyjnej oraz rozbudowę zaplecza technicznego i magazynowego stacji. Dotychczas wykonano m.in. posadowienie bloków fundamentowych, montaż stalowej konstrukcji nośnej pod budynek główny, budowę dwóch hal magazynowych z infrastrukturą wewnętrzną, oczyszczalnię ścieków i przepompownię oraz wymianę okablowania energetycznego.

Mocna pozycja Polski w Antarktyce

Modernizacja Polskiej Stacji Antarktycznej im. H. Arctowskiego ma znaczenie nie tylko naukowe, ale również geopolityczne i środowiskowe. Dzięki inwestycji Polska utrzyma status państwa konsultatywnego Układu Antarktycznego, z pełnym prawem głosu w sprawach zarządzania Antarktyką i ochrony jej unikatowych ekosystemów. Nowa infrastruktura umożliwi prowadzenie nowatorskich badań nad globalnymi zmianami klimatu, ich wpływem na zasoby i produktywność wód antarktycznych oraz nad procesami kluczowymi dla zrozumienia funkcjonowania systemu Ziemi. Wspierając projekt „ARCTOWSKI – PolarPOL”, Polska wzmacnia pozycję naszych zespołów badawczych w międzynarodowych programach polarnych.

Z okazji Świąt Bożego Narodzenia pragniemy przekazać Państwu życzenia ciepła, nadziei i radości.
Niech nadchodzące dni przyniosą wszystkim zasłużony odpoczynek i spokój wśród bliskich.
Niech Państwa domy i serca wypełnią optymizm i siła do podejmowania nowych wyzwań.
A Nowy Rok niech obfituje w sukcesy.

Wesołych Świąt i szczęśliwego 2026 Roku!

Pilotażowa inicjatywa

Zimowa Szkoła Innowacji była pilotażową inicjatywą realizowaną przez Uniwersytet Warszawski we współpracy z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach działań związanych z głównymi wyzwaniami badawczymi przyszłości, w szczególności sztuczną inteligencją i innowacjami. Wydarzenie było realizowane w powiązaniu z działalnością Obszaru Tematycznego Innowacje (Policy Area Innovation) Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego (EUSBSR), której celem jest wzmacnianie potencjału innowacyjnego, współpracy badawczo-rozwojowej oraz transferu wiedzy pomiędzy środowiskiem naukowym a otoczeniem społeczno-gospodarczym.

Bogaty program Zimowej Szkoły

Program wydarzenia obejmował interdyscyplinarne sesje prowadzone przez ekspertów z różnych dziedzin, w tym wykłady otwierające, praktyczne warsztaty oraz sesje dyskusyjne, które pozwoliły uczestnikom na rozwój kompetencji badawczych i networking naukowy.

Nauka w nowoczesnej przestrzeni

Wydarzenie odbywało się w nowo otwartym budynku Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego i zostało zaprojektowane z myślą o wspieraniu młodych badaczy w rozwijaniu umiejętności niezbędnych do prowadzenia badań naukowych w obszarze innowacji i sztucznej inteligencji. Udział w Zimowej Szkole Innowacji był bezpłatny, a bogaty program merytoryczny obejmował m.in. zagadnienia związane z efektywnym wykorzystaniem narzędzi AI w pracy badawczej, etycznymi wyzwaniami wykorzystania sztucznej inteligencji oraz praktycznymi technikami zarządzania projektami badawczymi.

Nowelizacja ustawy Prawo oświatowe , ustawy o systemie informacji oświatowej i ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz niektórych innych ustaw przewiduje, że forma elektroniczna będzie podstawową i obligatoryjną postacią dyplomów ukończenia studiów oraz dyplomów doktorskich i habilitacyjnych.

Repozytorium dyplomów elektronicznych będzie częścią zintegrowanego systemu informacji o szkolnictwie wyższym i nauce POL-on . E-Dyplom będzie rejestrowany w ogólnopolskim repozytorium i opatrzony kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną.

Nowe przepisy umożliwiają także integrację informacji o e-Dyplomach z aplikacją mObywatel. Dzięki temu absolwenci zyskają łatwy dostęp do swojego dyplomu, a pracodawcy – szybkie i bezpieczne narzędzia weryfikacji informacji o wykształceniu.

Za nami 17 spotkań w całej Polsce, podczas których polski astronauta dr Sławosz Uznański-Wiśniewski spotykał się ze studentami oraz uczniami szkół podstawowych i ponadpodstawowych. 19 grudnia na Uniwersytecie Warszawskim odbyło się ostatnie z nich i była to zarazem okazja do podsumowań.

Od 15 października, kiedy na Politechnice Warszawskiej zainaugurowano trasę , do 19 grudnia polski astronauta projektowy Europejskiej Agencji Kosmicznej odwiedził uczelnie w szesnastu miastach w całym kraju.

Uczniowie i studenci mogli zadawać pytania polskiemu astronaucie i na bieżąco konfrontowali swoje pomysły i ciekawość z praktyką misji kosmicznych. Poznawali także kulisy misji na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS).

– Gdybym ponownie miał podejmować decyzję o organizacji trasy, zrobiłbym to bez wahania. „IGNIS – Polska sięga gwiazd” była inwestycją w talenty, które w przyszłości dobrze przysłużą się naszemu krajowi – zaznacza Marcin Kulasek, minister nauki i szkolnictwa wyższego.

Każdy przystanek trasy aktywizował lokalne środowiska akademickie i przyciągał młodzież szkolną. Pokazy eksperymentów prowadzone przez edukatorów, którzy nierzadko skomplikowane zagadnienia z zakresu np. fizyki prezentowali w sposób prosty i poprzez zabawę trafiły do młodszej części publiczności.

Trasa „IGNIS – Polska sięga gwiazd” objęła największe uczelnie w Polsce, tworząc przestrzeń do dialogu między studentami, naukowcami a przedstawicielami sektora kosmicznego. Każde spotkanie było okazją do zdobycia praktycznej wiedzy na temat badań orbitalnych, możliwości rozwoju kariery w branży kosmicznej oraz współpracy nauki z przemysłem. Wszystkie uczelnie uczestniczące w projekcie otrzymały pamiątkowe flagi lotne, czyli takie, które były na ISS wraz z polskim astronautą.

– Misja IGNIS pokazała, że kosmos to nie wizja odległej przyszłości, lecz realna inwestycja w rozwój, innowacje i kolejne pokolenia. Postflight tour misji IGNIS był wyjątkową okazją do spotkań z astronautą, naukowcami i twórcami eksperymentów. Stał się przestrzenią dialogu, inspiracji i promocji polskiego potencjału technologiczno-naukowego – powiedział Michał Jaros, wiceminister rozwoju i technologii.

Ważną częścią spotkań w ramach trasy były prezentacje 13 eksperymentów technologiczno-naukowych prowadzone przez ich autorów (polskich inżynierów i naukowców, które dr Sławosz Uznański-Wiśniewski prowadził na pokładzie ISS. Wśród realizowanych przez astronautę projektów znalazły się m.in. analizy zmian w składzie i funkcjonowaniu mikrobiomu jelitowego astronautów, ocena stabilności leków w warunkach mikrograwitacji oraz prace nad innowacyjnymi materiałami i sensorami o możliwym zastosowaniu w nowoczesnej diagnostyce i terapiach medycznych.

– To budujące, ile młodych osób uczestniczyło w spotkaniach i chciało posłuchać o doświadczeniach Polaka na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Nawiązując do nazwy IGNIS, mam nadzieję, że skutecznie udało się rozpalić w studentach i uczniach ciekawość do kosmosu i nauki, co w przypadku części z nich zaowocuje w przyszłości o wyborze kierunku studiów czy ścieżki zawodowej związanej z szeroko rozumianym sektorem kosmicznych w Polsce – zaznacza dr Marta Wachowicz, prezes Polskiej Agencji Kosmicznej.

Trasę „Polska sięga gwiazd” zorganizowało Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Polska Agencja Kosmiczna we współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną.

Spotkania odbyły się w następujących miastach: Warszawa (Politechnika Warszawska i Uniwersytet Warszawski), Łódź (Politechnika Łódzka), Rzeszów (Politechnika Rzeszowska), Kielce (Politechnika Świętokrzyska), Kraków (Akademia Górniczo-Hutnicza), Gliwice (Politechnika Śląska), Wrocław (Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu), Opole (Politechnika Opolska), Poznań (Politechnika Poznańska), Toruń (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Olsztyn (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski), Gdańsk (Związek Uczelni w Gdańsku), Szczecin (Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie i Pomorski Uniwersytet Medyczny), Zielona Góra (Uniwersytet Zielonogórski), Lublin (Związek Uczelni Lubelskich), Białystok (Uniwersytet Medyczny w Białymstoku).

Zapis wszystkich spotkań w ramach trasy „Polska sięga gwiazd” jest dostępny na stronie Misji IGNIS .

W ramach konkursu można było zgłaszać projekty w 15 zakresach tematycznych. Obecnie wybrane do dofinansowania projekty dotyczą pierwszego zakresu: „Rozwój istniejących demonstratorów technologii obronnych (od VI PGT) w obszarach technologicznych określonych w Priorytetowych kierunkach badań naukowych w resorcie obrony narodowej w latach 2021-2035 ”.

– Nauka to podstawa wszelkiego rozwoju. Polskie ośrodki naukowe reprezentują wysoki potencjał zarówno pod względem kompetentnych kadr, jak i zaawansowanej infrastruktury badawczej do tworzenia nowych technologii. Z kolei nasi przedsiębiorcy potrafią ich projekty przekuć w gotowe produkty. Poprzez nabór PERUN inwestujemy w nasze rodzime firmy, w nasze jednostki naukowe, które posiadają wszelkie zasoby, by tworzyć innowacje dla polskiej armii i naszego wspólnego bezpieczeństwa – wskazał prof. dr hab. inż. Marek Gzik, sekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

– Polska musi inwestować we własne technologie obronne. Niezależność od zagranicznych dostawców, rozwój przemysłu, nowe miejsca pracy, precyzyjne dostosowanie do potrzeb naszej armii – to wszystko możemy osiągnąć poprzez rozważne lokowanie kapitału na innowacje w polskie firmy i ośrodki naukowe. Dziś mówimy o kolejnych 10 projektach z dofinansowaniem. Następne jeszcze przed nami – powiedział Cezary Tomczyk, sekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej.

Wybrane projekty dotyczą m.in. skonstruowania kierowanego pocisku przeciwpancernego z autonomicznym wsparciem, systemu startu manewrującego celu powietrznego z wykorzystaniem przyspieszaczy rakietowych czy automatyzacji systemu do rozminowania dróg w oparciu o elementy sztucznej inteligencji. Pełna lista rankingowa projektów wybranych do dofinansowania znajduje się na stronie NCBR .

Aktualny status oceny w konkursie

W ramach całego naboru PERUN oceniono do tej pory wnioski z ośmiu zakresów tematycznych, a 15 projektów uzyskało rekomendację do dofinansowania. Projekty wyłonione już do realizacji otrzymają łącznie 373,5 mln zł dofinansowania.

– W PERUNIE szukaliśmy innowacji wojskowych m.in. z zakresu sztucznej inteligencji, autonomii i automatyzacji, technologii kosmicznych, technologii materiałowych i wytwarzania, sensorów czy medycznego zabezpieczenia walki, które ujęliśmy w piętnastu zakresach tematycznych. Oceny wniosków dokonujemy w porozumieniu z Ministerstwem Obrony Narodowej według priorytetowych dla resortu obszarów tematycznych. Do końca marca planujemy zakończenie całej oceny merytorycznej w konkursie – tłumaczy prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Zakresy tematyczne w obszarze PERUN obejmują:

1. Rozwój istniejących demonstratorów technologii obronnych (od VI PGT) w obszarach technologicznych określonych w Priorytetowych kierunkach badań naukowych w resorcie obrony narodowej w latach 2021-2035.
2. Sztuczna Inteligencja. Wykorzystanie sztucznej inteligencji w procesie automatyzacji testów bezpieczeństwa.
3. Sztuczna Inteligencja. Wykorzystanie sztucznej inteligencji w analizie materiału cyfrowego (obrazu/dźwięku) pod kątem użycia technologii Deep Fake.
4. Sztuczna Inteligencja. Wykorzystanie sztucznej inteligencji w procesie automatyzacji metod implementacji i weryfikacji ustawień zabezpieczeń elementów systemów teleinformatycznych (urządzeń, oprogramowania).
5. Sztuczna Inteligencja. Wykorzystanie sztucznej inteligencji w procesie automatyzacji analiz danych rozpoznawczych.
6. Autonomia i automatyzacja. Opracowanie techniki pracy w grupie platform bezzałogowych (tzw. roju) oraz współpracy z załogowymi systemami (Manned-Unmanned Teaming) na bazie ustandaryzowanych protokołów komunikacyjnych wspieranych sztuczną inteligencją.
7. Autonomia i automatyzacja. Opracowanie środków przeciwdziałania BSx, w tym na potrzeby ochrony obiektów wojskowych, infrastruktury krytycznej, szlaków morskich i portów.
8. Technologie kwantowe. Rozwój technologii w podobszarze systemów komunikacji satelitarnej zapewniających kwantową dystrybucję klucza pomiędzy lokalizacjami naziemnymi.
9. Technologie kwantowe. Rozwój technologii w podobszarze metod automatycznej ewaluacji algorytmów postkwantowych.
10. Technologie kosmiczne. Nowoczesny terminal komunikacji satelitarnej pracujący w paśmie Ku i Ka z cyfrowym kształtowaniem wiązek, umożliwiający jednoczesną pracę z systemami satelitarnymi umieszczonymi na różnych orbitach (LEO, MEO, GEO).
11. Technologie kosmiczne. Aktywne systemy radarowe do monitorowania obiektów w przestrzeni kosmicznej.
12. Technologie materiałowe i wytwarzania. Technologie systemów ochrony pasywnej: technologie materiałowe w zakresie ochrony indywidualnej.
13. Technologie materiałowe i wytwarzania. Technologie systemów ochrony pasywnej: technologie materiałowe w zakresie osłon balistycznych.
14. Sensory. Systemy monitorowania i ostrzegania o zagrożeniach dla morskiej infrastruktury krytycznej.
15. Medyczne zabezpieczenie pola walki oraz środki przeciwdziałania skutkom użycia BMR. Medyczne środki przeciwdziałania czynnikom CBRN-E (ang. chemical, biological, radiological, nuclear and explosives) obejmujące diagnostykę, zapobieganie i leczenie następstw użycia oraz innowacyjne środki przeciwdziałania skutkom użycia BMR, w tym: odzież ochronna minimalizująca ryzyko skażenia promieniotwórczego i chemicznego oraz zakażenia biologicznego, dozymetria indywidualna, likwidacja skażeń (sprzętu wrażliwego; fosforoorganicznych środków trujących IV generacji).

Zwycięskie projekty – Kierowany pocisk przeciwpancerny

Najwyżej ocenionym projektem w pierwszym zakresie tematycznym naboru PERUN został „Kierowany pocisk przeciwpancerny z autonomicznym wsparciem naprowadzania do zwalczania celów na dystansie”, dofinansowany kwotą 120,5 mln zł. Zrealizuje go konsorcjum w składzie: Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia (lider), RADMOR S.A., WB Centrum Kompozytów Sp. z o.o. oraz WB Electronics S.A.

– Projekt będzie realizowany w konsorcjum z partnerem przemysłowym, co zapewnia bezpośrednie powiązanie prac badawczych z perspektywą wdrożenia i krajowej produkcji. W kontekście obecnej sytuacji geopolitycznej oraz rosnących wyzwań bezpieczeństwa w regionie, zdolność do samodzielnego rozwoju kluczowych systemów uzbrojenia ma dla Polski znaczenie strategiczne. Nasz projekt odpowiada na potrzebę wzmacniania krajowych kompetencji w obszarze obrony przeciwpancernej i budowy nowoczesnych, wielowarstwowych zdolności obronnych Sił Zbrojnych RP – mówi płk dr inż. Paweł Sweklej, dyrektor Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia.

– Celem przedsięwzięcia jest rozwój nowej generacji krajowego przeciwpancernego pocisku kierowanego, zdolnego do skutecznego zwalczania współczesnych i perspektywicznych celów opancerzonych na znacznym dystansie. Koncepcja projektu zakłada zwiększenie autonomii systemu oraz wsparcie operatora w procesie naprowadzania, co ma przełożyć się na wyższą skuteczność działania w złożonym środowisku pola walki. Realizacja projektu przez WITU we współpracy z przemysłem wzmacnia potencjał krajowego zaplecza badawczo-rozwojowego oraz sprzyja transferowi technologii do polskiego sektora obronnego. Przyznanie dofinansowania przez NCBR potwierdza znaczenie projektu dla bezpieczeństwa państwa oraz kompetencje WITU w zakresie rozwoju zaawansowanych systemów rakietowych oraz uzbrojenia – dodaje płk Paweł Sweklej.

Wielodomenowe przygotowania obronne

W projekcie ARES eksperci z Wydziału Cybernetyki Wojskowej Akademii Technicznej udoskonalają i przygotowują do wdrożenia w polskiej armii działający i sprawdzony już „Zestaw uniwersalnych narzędzi analityczno-symulacyjnych wspomagających prowadzenie wielodomenowych przygotowań obronnych oraz działań operacyjnych z wykorzystaniem algorytmów sztucznej inteligencji”. Projekt powstanie w konsorcjum z udziałem ITTI Sp. z o.o.

– Nowe narzędzia informatyczne opierają się na optymalizacji, symulacji i sztucznej inteligencji. Pomogą w planowaniu przygotowań obronnych polskich Sił Zbrojnych w wielu domenach jednocześnie. Narzędzia te pozwolą nam dobierać najlepszą strukturę i zdolności armii. Wspomogą proces planowania i zaproponują harmonogram, według którego pozyskamy nowe wyposażenie na najwyższym, strategicznym poziomie. A na poziomie operacyjnym umożliwią optymalizowanie składu sił i ich rozmieszczenie podczas planowanej operacji lub bitwy – tłumaczy rektor-komendant Wojskowej Akademii Technicznej im. Jarosława Dąbrowskiego gen. bryg. prof. dr hab. inż. Przemysław Wachulak.

Generał zaznacza, że zestaw narzędzi będzie można zastosować do działań w klasycznych domenach walki – lądowym, morskim i powietrznym – ale także w cyberprzestrzeni i przestrzeni kosmicznej. – Nasi eksperci z WAT uwzględnili również nowe, przełomowe technologie, zwłaszcza sztuczną inteligencję i technologie kosmiczne do rozpoznania pola walki (GEOINT). Dzięki temu będziemy mogli badać, jak nowoczesne technologie wpływają na przebieg wojny. Nasze analizy uwzględnią realne ograniczenia fizyczne i budżetowe – zapowiada generał.

– Nasz zespół z Wojskowej Akademii Technicznej od dwóch lat bierze udział w eksperymentach dowództwa NATO Allied Command Transformation. Należą one do programu Innovation Continuum. Aktualna wersja systemu ARES została tam z sukcesem wykorzystana podczas gier wojennych. Narzędzia służyły do analizy kolektywnej obrony NATO w przypadku potencjalnych wielkoskalowych działań zbrojnych – przypomina rektor-komendant uczelni.

Projekt „ARES”, dofinansowany przez NCBR kwotą 4,3 mln zł, prowadzi prof. dr hab. inż. Andrzej Najgebauer – kierownik Zakładu Badań Operacyjnych i Wspomagania Decyzji na Wydziale Cybernetyki WAT.

Systemy bezzałogowe

Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP, funkcjonujący w Sieci Badawczej Łukasiewicz, jest liderem konsorcjów w dwóch zwycięskich projektach. „System bezzałogowego minowania terenu, z funkcją rozpoznania terenu” kr. AUTOMINA zostanie zrealizowany w konsorcjum z 4Experience Sp. z o.o. i Wojskowym Instytutem Techniki Inżynieryjnej im. profesora Józefa Kosackiego. Z kolei „System bezzałogowego lądowego uzbrojenia BoHun” kr. BOHUN zostanie zrealizowany z Zakładem Automatyki i Urządzeń Pomiarowych AREX Sp. z o.o. Projekty otrzymały kolejno 27 i 26 mln zł dofinansowania.

– Udział Łukasiewicz – PIAP w programie PERUN to realna odpowiedź środowiska naukowo‑przemysłowego na wyzwania bezpieczeństwa, z jakimi mierzy się dziś Polska. W realizowanych projektach skupiamy się na rozwoju interoperacyjnych, bezzałogowych systemów lądowych, które mogą wspierać żołnierzy w zadaniach rozpoznania, ochrony i wsparcia, jednocześnie minimalizując ryzyko dla ludzi. W obecnej sytuacji geopolitycznej i w kontekście konfliktu toczącego się przy granicy Unii Europejskiej rozwój suwerennych, krajowych technologii robotycznych ma znaczenie strategiczne. Program PERUN pozwala nie tylko budować zdolności obronne państwa, ale również wzmacniać polską myśl techniczną i kompetencje przemysłu w obszarze nowoczesnej robotyki – mówi dr hab. inż. Piotr Szynkarczyk, dyrektor Sieci Badawczej Łukasiewicz – Przemysłowego Instytutu Automatyki i Pomiarów PIAP.

Systemy gogli noktowizyjnych

Dwa z wybranych w naborze projektów zrealizuje jako lider Centrum Zaawansowanych Materiałów i Technologii CEZAMAT Politechniki Warszawskiej. Pierwszy projekt „System gogli noktowizyjnych o powiększonym kącie obserwacji” kr. SOWA, dofinansowany kwotą 8,8 mln zł, przygotuje w konsorcjum z PCO S.A. i Wojskowym Instytutem Techniki Pancernej i Samochodowej. Z kolei drugi, „System gogli noktowizyjnych ze zwiększoną głębią pola widzenia” kr. NOKTOR, dofinansowany kwotą 8,5 mln zł, zrealizuje z AZA-Tech Spółka z o.o. oraz Wojskowym Instytutem Techniki Inżynieryjnej im. profesora Józefa Kosackiego.

– Program PERUN jest dla nas ważnym impulsem do dalszego wzmacniania kompetencji technologicznych. Projekty SOWA i NOKTOR pokazują, że w Polsce możliwe jest skuteczne prowadzenie zaawansowanych prac badawczo-rozwojowych, których efekty realnie wspierają zdolności obronne państwa oraz bezpieczeństwo jego obywateli. Oba projekty łączy wykorzystanie zaawansowanych technologii fotonicznych i struktur dyfrakcyjnych, rozwijanych we współpracy środowiska naukowego z instytutami badawczymi oraz przemysłem obronnym – mówi prof. dr hab. inż. Adam Woźniak, prorektor ds. rozwoju Politechniki Warszawskiej.

Wszystkie informacje nt. konkursu dostępne są na stronie internetowej NCBR .

Aby właściwie ocenić zjawisko dropoutu, należy zestawić wyniki uzyskiwane przez osoby porzucające studia z analogicznymi wynikami absolwentów, którzy uzyskali dyplom. Eksperci z Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego skoncentrowali się na osobach, które całkowicie porzuciły kształcenie na poziomie wyższym. W celu zachowania rzetelności badawczej, dalsze losy dropouterów porównywano z losami absolwentów, którzy po uzyskaniu dyplomu nie studiowali dalej. W okresie studiowania aktywność zawodowa jest zazwyczaj niższa, dlatego przedstawione poniżej analizy dotyczą osób, które porzuciły studia II stopnia lub jednolite studia magisterskie (studia kończące się tytułem magistra) w 2023 roku. Przedstawiono ich losy na tle sytuacji absolwentów, którzy w 2023 roku uzyskali dyplom magistra. Obie grupy opisano w pierwszym roku po zakończeniu kształcenia (efekt: uzyskanie dyplomu lub porzucenie studiów – dropout).

– Dane przedstawione w najnowszej edycji systemu ELA pokazują bardzo wyraźnie, że zjawisko dropoutu to nie tylko indywidualna decyzja o przerwaniu studiów, ale realna strata dla całego systemu szkolnictwa wyższego oraz dla gospodarki. Porzucenie studiów ogranicza szanse zawodowe młodych ludzi i zmniejsza potencjał rozwojowy regionów, które potrzebują wykwalifikowanych specjalistów. Dlatego tak ważne jest, aby uczelnie, we współpracy z resortem, tworzyły warunki sprzyjające kontynuowaniu nauki: od wsparcia finansowego, przez elastyczne ścieżki kształcenia, po lepsze dopasowanie programów studiów do zmian na rynku pracy – podkreśla prof. dr hab. inż. Maria Mrówczyńska, podsekretarz stanu w MNiSW.

– System ELA pozwala nam precyzyjnie identyfikować obszary i grupy studentów najbardziej narażone na dropout oraz konsekwencje rezygnacji z edukacji. To kluczowa wiedza, dzięki której  możemy projektować skuteczniejsze polityki edukacyjne. Naszym celem jest zapewnienie każdemu studentowi nie tylko dostępu do wysokiej jakości kształcenia, lecz także jak najlepszych warunków do jego ukończenia, ponieważ wykształcenie wyższe nadal znacząco ogranicza ryzyko niepewności na rynku pracy. – dodaje podsekretarz stanu.

Porzucający studia i absolwenci – gdzie oni migrują?

Udział osób, które po zakończeniu kształcenia, poprzez dropout lub dyplom, opuściły województwo, w którym studiowały, jest w skali kraju podobny w obu grupach: 27,8% absolwentów i 28,3% dropouterów.

– Z danych systemu ELA wynika, że największy procent dropouterów opuścił województwa: opolskie, małopolskie i dolnośląskie (również wśród absolwentów z tych województw obserwujemy duży procent wyjeżdżających do innych województw) – mówi dr hab. Mikołaj Jasiński, profesor w Ośrodku Przetwarzania Informacji – Państwowym Instytucie Badawczym. – Natomiast najmniejszy procent dropoterów migrował z województw: podlaskiego, podkarpackiego i zachodniopomorskiego (również wśród absolwentów z tych województw obserwujemy mały procent wyjeżdżających do innych województw) – dodaje ekspert OPI PIB.

Kto zyskał na migracji do innego województwa?

– Dane systemu ELA umożliwiają porównanie zarobków absolwentów i dropouterów ze względu na status migracji. Generalnie, ewentualne korzyści dropouterów z ich migracji są wyraźnie niższe niż korzyści migrujących absolwentów. Najbardziej na migracji zyskują osoby z województw śląskiego i warmińsko-mazurskiego. Zyskują również migrujący z województw wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego i podlaskiego – mówi dr Marek Bożykowski, ekspert Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego. – Warto zwrócić także uwagę na różnice korzyści pomiędzy migrującymi i pozostającymi w województwie łódzkim. Dropouterzy opuszczający region zarabiali mniej, niż pozostający, podczas gdy absolwenci opuszczający to województwo zyskiwali. W województwie pomorskim natomiast migrujący dropouterzy zyskali bardziej niż migrujący absolwenci. Można powiedzieć, że dropouterzy migrując do innego województwa próbują zasypać przepaść dzielącą ich od absolwentów. Nie udaje się im to jednak – nadal wypadają gorzej od absolwentów na rynku pracy – dodaje ekspert OPI PIB.

Różnica median nominalnych zarobków absolwentów i dropouterów – migrujący

Źródło: dane ELA

Ekonomiczny bilans dropoutu

Warto przyjrzeć się bliżej ekonomicznemu aspektowi migracji dropouterów. W tym celu przeanalizowane zostały dwa wskaźniki – nominalne zarobki wyrażone w złotych i wartości Względnego Wskaźnika Zarobków (WWZ), który pokazuje relatywny poziom zarobków względem średnich wynagrodzeń w powiecie zamieszkania – jest więc porównywalną geograficznie miarą realnej pozycji ekonomicznej w danym miejscu zamieszkania.

Eksperci OPI PIB porównali mediany zarobków dropouterów i absolwentów, którzy pozostali w województwie, w którym studiowali oraz tych, którzy po zakończeniu kształcenia (dyplomem lub dropoutem) opuścili województwo swojej uczelni.

– W skali kraju, w obu przypadkach dropouterzy zarabiali mniej niż absolwenci. Wśród osób, które pozostały w województwie studiowania mediana zarobków dropouterów była niższa o 228,91 zł od mediany zarobków absolwentów, zaś w przypadku zarobków osób, które zdecydowały się na migrację, różnica była jeszcze większa na korzyść absolwentów, wynosiła 255,39 zł – mówi dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH, ekspertka Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego. – Warto również podkreślić, że zarobki osób, które opuściły województwo studiowania – zarówno dropouterów, jak i absolwentów – były wyższe od zarobków tych, którzy pozostali w województwie uczelni: 6218,61 zł wobec 5980,00 zł w przypadku dropouterów i 6474,00 zł wobec 6208,91 zł w przypadku absolwentów – dodaje ekspertka OPI PIB.

Podobnie, porównując relatywną sytuację zarobkową, dropouterzy wypadali gorzej od absolwentów zarówno w sytuacji, gdy pozostali w województwie swojej uczelni, jak i w przypadku opuszczenia go.

Różnice median WWZ:

• -0,04 (-4% średnich wynagrodzeń w powiatach zamieszkania) dla pozostających w województwie studiowania.
• -0,02 (-2% średnich wynagrodzeń w powiatach zamieszkania) dla opuszczających województwo studiowania.

W tym przypadku także pozycja ekonomiczna (wg wartości WWZ) osób, które opuściły województwo studiowania – zarówno dropouterów, jak i absolwentów – była wyższa od pozycji tych, którzy pozostali w województwie uczelni: 0,86 wobec 0,75 w przypadku dropouterów i 0,88 wobec 0,79 w przypadku absolwentów.

We wszystkich województwach dropouterzy, którzy pozostali w województwie swojej uczelni zarabiali mniej w złotych i w niemal wszystkich województwach mieli niższą pozycję ekonomiczną (wg WWZ).

W niemal wszystkich województwach dropouterzy, którzy opuścili województwo uczelni zarabiali mniej w PLN i w znacznej większości województw mieli niższą pozycje ekonomiczną (wg WWZ) niż absolwenci.

Absolwenci zarabiają lepiej niż porzucający studia

Decyzje o opuszczeniu województwa studiowania często związane są z poszukiwaniem możliwości osiągnięcia lepszych zarobków – zarówno w przypadku absolwentów, jak i dropouterów, chociaż nie dotyczy to wszystkich regionów. Z danych systemu ELA wynika, że poszukiwanie lepszej zarobkowo pracy najlepiej wychodzi opuszczającym województwo śląskie i warmińsko-mazurskie, tracą lub relatywnie mało zyskują opuszczający województwo mazowieckie, opolskie, podkarpackie i dolnośląskie (szczególnie absolwenci).

Nowe wyniki ELA potwierdzają również finansową przewagę absolwentów nad dropouterami, zarówno wśród tych, którzy pozostali w województwie studiowania, jak i tych, którzy wyjechali. Absolwenci zarabiają lepiej niż porzucający studia – pokazuje to, że dyplom wciąż stanowi istotną wartość na rynku pracy .

Jednocześnie przewaga pozycji ekonomicznej absolwentów nad dropouterami jest mniejsza wśród wyjeżdżających z województwa studiowania – oznacza to, że decyzja o migracji ogranicza lukę finansową na rynku pracy pomiędzy analizowanymi grupami, choć jej nie eliminuje.

Polski wkład w flagową misję NASA

GLOWS (Global Solar Wind Structure) to fotometr Lyman-alfa zaprojektowany do obserwacji poświaty heliosferycznej – fluorescencyjnej emisji międzygwiazdowego neutralnego wodoru wewnątrz heliosfery, wzbudzanego przez promieniowanie słoneczne Lyman-alfa. Instrument został zaprojektowany, opracowany i zintegrowany w CBK PAN , a jego budowa była finansowana przez polskie Ministerstwo Nauki na podstawie umowy z NASA.

Celem naukowym GLOWS jest odtworzenie struktury szerokościowej wiatru słonecznego. Instrument codziennie rejestruje krzywe poświaty heliosferycznej, skanując duży obszar na niebie w pobliżu Słońca.

Pierwsze obserwacje – w pełni zgodne z oczekiwaniami

Pierwsza krzywa blasku uzyskana 13 listopada, jak również kolejne codzienne obserwacje, wykazują znakomitą zgodność z przewidywaniami modeli WawHelioGlow i WawHelioIon opracowanych w CBK PAN. Oczekiwany sygnał poświaty heliosferycznej oraz źródła gwiazdowe są wyraźnie widoczne.

– Co najważniejsze, GLOWS obserwuje poświatę heliosferyczną niezwykle dobrze, a tło pozagalaktyczne ma znikomy wpływ na nasze pomiary – dokładnie tak, jak przewidywaliśmy. To potwierdza, że instrument działa zgodnie z założeniami projektowymi – mówi dr hab. Maciej Bzowski, główny badacz (PI) instrumentu GLOWS.

Instrument spełnia wszystkie kluczowe wymagania projektowe:

• jego rozdzielczość umożliwia jednoznaczną identyfikację gwiazd i zwartych źródeł,
• jego pasmo spektralne jest wystarczająco wąskie, aby tłumić tło spoza heliosfery,
• jego czułość minimalizuje szum statystyczny w krzywych blasku.

Nieoczekiwane odkrycie – kometa C/2025 K1 (Atlas)

Pierwsza krzywa blasku ujawniła również nieoczekiwane dodatkowe źródło.

– W obszarze, w którym pojawił się sygnał, nie ma jasnej gwiazdy. Anomalię tę zauważył dr Marek Strumik. Źródło zniknęło po kilku dniach – znacznie szybciej niż zachowywałaby się gwiazda stacjonarna. Sprawdziliśmy i potwierdziliśmy, że GLOWS wykrył kometę C/2025 K1 (Atlas) – wyjaśnia dr Bzowski. – W zakresie optycznym kometa ma jasność około 10 magnitudo, a mimo to nasz instrument zarejestrował ją bardzo wyraźnie. To doskonała wiadomość – oznacza, że w przyszłości będziemy mogli oceniać tempo produkcji wody nawet dla komet słabo widocznych z Ziemi, o ile znajdą się w naszym polu widzenia – dodaje badacz.

Kolejne kroki

GLOWS znajduje się obecnie w fazie uruchamiania (commissioning), a zespół pracuje nad optymalizacją ustawień instrumentu. Pełna faza obserwacji naukowych ma rozpocząć się pod koniec stycznia 2026 r., równolegle z pozostałymi instrumentami misji IMAP.

Wznowienie kluczowej współpracy po kilkuletniej przerwie

Po wygaśnięciu poprzedniego porozumienia w 2022 r., nowe memorandum o porozumieniu przywraca instytucjonalne wsparcie dla Instytutu Nauk o Człowieku w Wiedniu – niezależnego ośrodka założonego w 1982 r. przez polskiego filozofa prof. Krzysztofa Michalskiego i rozwijanego przy zaangażowaniu m.in. ks. Józefa Tischnera i papieża Jana Pawła II. Instytut tworzący przestrzeń dialogu Wschodu i Zachodu, skupia się na badaniach nad historią, kulturą i procesami społecznymi w Europie Środkowo-Wschodniej.

Środki na stypendia, badania i korzyści dla dialogu europejskiego

– Dzisiejsze Memorandum stanowi podstawę prawną do dalszej współpracy i jest kluczowe dla kontynuacji polskiego wkładu finansowego. Finansowanie na podstawie podpisanej umowy pozwoli na dalszy rozwój programów stypendialnych oraz projektów badawczych, z korzyścią dla polskich i austriackich naukowców, a także dla całej Europejskiej Przestrzeni Badawczej – zaznaczył w trakcie wydarzenia minister nauki i szkolnictwa wyższego, Marcin Kulasek. Szef resortu nauki przypomniał także, że Polska jest obecna w IWM od początku jego istnienia, a od momentu założenia Instytutu w 1982 r. z jego programów stypendialnych skorzystało ponad 300 polskich naukowców, intelektualistów, dziennikarzy i tłumaczy oraz liczni studenci zgłębiający polską historię, filozofię, religię, rozwój gospodarczy, kulturę i społeczeństwo.

Partnerstwo na wielu polach

Po podpisaniu porozumienia odbyła się rozmowa ministra Kulaska z ambasadorem Austrii w Polsce Hannesem Schreiberem. Szefowie delegacji omówili przebieg aktualnej współpracy oraz perspektywy jej pogłębienia w ramach już istniejących oraz nowych wspólnych przedsięwzięć.

O tym, że Austria jest ważnym partnerem dla Polski również na polu badań i innowacyjności świadczą m.in. liczne wspólne inicjatywy w ramach programu Horyzont Europa. Ponadto, w trakcie rozmów bilateralnych podkreślono partnerską i ugruntowaną współpracę polskich instytucji sektora nauki i szkolnictwa wyższego z ich austriackimi odpowiednikami.

Szersze ramy współpracy

Ze strony uczestniczących w rozmowach przedstawicieli MNiSW padły deklaracje, że strona polska jest otwarta na wzmacnianie współpracy w zakresie kolejnych wspólnych inicjatyw.

Nowy porządek w systemie nauki

Priorytetem w ostatnich dwóch latach stał się rzeczywisty dialog ze środowiskiem akademickim. Regularne spotkania z rektorami, studentami i naukowcami odbywają się w największych ośrodkach akademickich. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego pozostaje otwarte na głos wszystkich, którzy współtworzą polską naukę - w myśl zasady „nic o Was, bez Was”. Taka zmiana umożliwia projektowanie reform w oparciu o potrzeby uczelni, a nie wyłącznie perspektywę administracyjną.

Równolegle zapoczątkowano proces porządkowania sieci instytucji, kładąc nacisk na obszary, które generują największą wartość dla systemu nauki. Resort prowadzi m.in. prace nad nowelizacją ustawy o Polskiej Akademii Nauk. Na końcowym etapie znajdują się również przygotowania do  wprowadzenia nowych, bardziej transparentnych zasad ewaluacji działalności naukowej, odpowiadających rzeczywistym potrzebom środowiska.

Strategia Rozwoju Szkolnictwa Wyższego

W odpowiedzi na dynamiczną rzeczywistość społeczno-gospodarczą, opracowano propozycje zmian w samym systemie szkolnictwa na poziomie wyższym. Przygotowany został projekt Strategii Rozwoju Szkolnictwa Wyższego 2025–2035 , który integruje wszystkie elementy funkcjonujące w obszarze szkolnictwa wyższego, spaja je w spójną całość i wyznacza kierunek rozwoju. Jest to również strategia o charakterze dynamicznym – będzie ewoluować wraz z jej realizacją.

Dziesięcioletnia strategia rozwoju powstaje w ścisłej współpracy z przedstawicielami wszystkich grup, których będzie dotyczyć.

Cyfrowa transformacja uczelni

Dwa lata przyniosły wyraźny postęp cyfrowy: Wprowadzenie e-Dyplomów to milowy krok w cyfryzacji uczelni. Przyjęcie przez Radę Ministrów przepisów umożliwiających wydawanie dyplomów w formie elektronicznej to przełom dla ponad miliona osób studiujących w Polsce. Nowe rozwiązania upraszczają procesy administracyjne i otwierają drogę do pełnej cyfryzacji dokumentacji akademickiej.

System e-Granty unowocześni finansowanie badań wprowadzając kompleksowy zestaw e-usług, od składania wniosków i recenzji, po zawieranie umów i rozliczenia. Platforma uprości procesy grantowe dla naukowców, uczelni, instytucji badawczych i przedsiębiorców.

Portal „Usługi dla Nauki” zapewnia szybszy dostęp do informacji, możliwość składania wniosków o granty, stypendia i dofinansowania, a także cyfrowe składanie sprawozdań finansowych i merytorycznych oraz elektroniczne zawieranie umów pomiędzy grantobiorcą a instytucją finansującą.

Ministerstwo współfinansuje również rozwój infrastruktury wysokich technologii, m.in. poprzez projekt Gaia AI Factory – drugą już fabrykę AI po działającym w Poznaniu PIAST AI Factory. We współpracy z Ministerstwem Cyfryzacji i Komisją Europejską powstanie w Krakowie nowe centrum rozwoju sztucznej inteligencji, będące częścią europejskiej sieci centrów AI. Inwestycja o wartości 70 mln euro wzmocni pozycję Polski w obszarze innowacji i technologii przyszłości.

Nauka bliżej studenta

Wsparcie materialne studentów rozszerzono przez podwyższenie progów stypendialnych, zwiększenie puli środków na stypendia oraz inwestycje w domy studenckie. Do tych ostatnich już w pierwszej części 2026 r. popłynie rekordowa kwota 400 mln zł, umożliwiająca budowę nowych i modernizację już istniejących placówek.

Resort nauki szczególną uwagę poświęcił dobrostanowi psychicznemu i bezpieczeństwu studentów oraz pracowników uczelni . Powołano specjalny zespół zajmujący się przeciwdziałaniu mobbingowi a także dwukrotnie zorganizowano okrągły stół ds. bezpieczeństwa na uczelniach . Na działania w tym obszarze przeznaczane są dodatkowe środki z budżetu państwa.

Ponadto, we współpracy z Parlamentem Studentów RP uruchamiany  jest program „Otwarta Uczelnia” – inicjatywa realnie wspierająca budowanie uczelni otwartej i bezpiecznej dla wszystkich. Program zakłada aktywny udział studentów, którzy będą oceniać poziom swojego zadowolenia z wprowadzanych zmian.

Łączymy naukę z biznesem

W kwietniu 2025 r. rozpoczęto realizację projektu „ Science4Business – Nauka dla biznesu ” o wartości niemal 300 mln zł. Projekt, realizowany we współpracy z OPI PIB, NCBR oraz partnerami naukowymi, wspiera skuteczną komercjalizację wyników badań i wzmacnia współpracę pomiędzy nauką a biznesem.

W listopadzie 2025 r. ponad 1500 naukowców, przedsiębiorców i liderów opinii wzięło udział w I Narodowym Kongresie „Nauka dla Biznesu” . Na dwóch scenach odbyło się 30 debat z 160 ekspertami, a 40 stoisk prezentowało najnowsze technologie – od wojskowych po studenckie start-upy. Kongres pokazał, że polska nauka potrafi i chce pracować dla gospodarki.

Europa przyjęła polski punkt widzenia

W pierwszym półroczu 2025 r. Polska po raz drugi sprawowała przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej. Dla MNiSW był to czas wytężonej pracy, zakończony dużymi sukcesami – wszystkie państwa członkowskie UE poparły rezolucję w sprawie przyszłego Wspólnego Dyplomu Europejskiego . To krok do zwiększenia konkurencyjności europejskiego szkolnictwa wyższego w skali globalnej. Wszystkie kraje członkowskie UE poparły również dokument pn. „Deklaracja Warszawska” . Poprzez zaproponowane przez polską prezydencję i zawarte w Deklaracji postulaty, państwa UE opowiedziały się za niezależnym i skutecznym finansowaniem badań naukowych i innowacji.

Nakłady na naukę rosły pomimo budżetu skoncentrowanego na obronności

Już w 2024 r. nakłady finansowe na naukę i szkolnictwo wyższe wzrosły w stosunku do roku 2023. Wdrożono rozwiązania poprawiające sytuację materialną pracowników uczelni - 30-procentowe podwyżki objęły nauczycieli akademickich i doktorantów, a pracownicy administracyjni otrzymali wzrost wynagrodzeń o 20 proc.

Również rok 2026, pomimo koncentracji wydatków budżetowych wokół obszaru obronności, przyniesie wzrost finansowania. Dodatkowe 280 mln złotych zostanie przeznaczone na działalność dydaktyczną i naukową – to efekt zmian w ustawie budżetowej, o które zabiegało MNiSW, a które zostały przyjęte przez Sejm na początku grudnia.

Strategia rozwoju państwa oparta o naukę

– Dwa lata temu obiecaliśmy, że polska nauka przestanie być dodatkiem do polityki, a stanie się jednym z jej fundamentów – i to właśnie się dzieje. Cyfrowa rewolucja na uczelniach i otwarcie nauki na biznes oraz społeczeństwo pokazują, że ten kurs jest trwały, a nauka jest dziś jednym z filarów rozwoju nowoczesnego państwa. Dowody na to są namacalne – drugi Polak poleciał w kosmos, a dziś Sławosz Uznański-Wiśniewski spotyka się z polskimi studentami, dzieląc się swoim doświadczeniem. Ostatnie dni to także powołanie specjalnego zespołu, w skład którego wejdą premier Donald Tusk oraz ministrowie, m.in. minister nauki i szkolnictwa wyższego, a zadaniem gremium będzie wypracowanie założeń strategii rozwoju państwa w oparciu o naukę – podsumowuje minister Marcin Kulasek.