Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Aktualności

W naborze na 2026 r. zostały złożone 4 543 wnioski , wśród których 4 355 było poprawnych pod względem formalnym . Stypendia zostały przyznane 287 osobom.

Wśród stypendystów największą grupę stanowią przedstawiciele sztuk wizualnych – aż 81 z nich otrzymało stypendia. Wsparcie na realizację projektów z pozostałych dziedzin kształtuje się następująco: muzyka – 37, animacja i edukacja kulturalna – 39, film – 22, teatr – 21, literatura – 36, twórczość ludowa – 16, zarządzanie kulturą i wspieranie rozwoju kadr kultury – 14, taniec – 11, opieka nad zabytkami – 10.

» Lista stypendystów na 2026 r.

O stypendiach

Stypendia twórcze lub z zakresu upowszechniania kultury dają możliwość rozwijania własnych projektów, ale także podnoszenia kompetencji. Skierowane są do twórczyń i twórców zajmujących się działalnością artystyczną, upowszechnianiem kultury i opieką nad zabytkami.

Przyznajemy je na realizację projektów w 2 kategoriach i łącznie w 10 dziedzinach. Kategoria 1 - stypendia twórcze, obejmuje: literaturę, sztuki wizualne, muzykę, taniec, teatr, film, opiekę nad zabytkami oraz twórczość ludową, zaś kategoria 2 – stypendia związane z upowszechnianiem kultury: animację i edukację kulturalną oraz zarządzanie kulturą i wspieranie rozwoju kadr kultury. Realizowane projekty to m.in. przygotowanie cyklu obrazów, fotografii, rzeźb, stworzenie projektów artystycznych z wykorzystaniem technik filmowych lub komputerowych, skomponowanie oraz aranżacja utworów instrumentalnych czy przygotowanie autorskich spektakli.

Konkursem objęte są stypendia: roczne (od 1 stycznia do 31 grudnia 2026 r.), półroczne (od 1 stycznia do 30 czerwca 2026 r. oraz od 1 lipca do 31 grudnia 2026 r.), a także mające inny okres realizacji, jednak nie krótszy niż trzy kolejne następujące po sobie miesiące.

Krzysztof Marszałek

Ukończył kulturoznawstwo na Uniwersytecie Łódzkim i Studium Samorządu Terytorialnego i Rozwoju Lokalnego na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie w obszarze zarządzania kulturą zdobywał kolejno w Urzędzie m.st. Warszawy, Urzędzie Gminy Warszawa-Centrum oraz w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Na poziomie regionalnym zajmował się programami finansowania działań kulturalnych realizowanych przez samorządowe instytucje kultury i organizacje pozarządowe. Był również odpowiedzialny za opracowywanie dokumentów strategicznych resortu kultury oraz koordynację prac związanych z opracowaniem i wdrożeniem programów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W Instytucie Różnorodności Językowej Rzeczpospolitej odpowiadał za program dotacyjny.

Program ma na celu wspieranie działalności muzealnej w zakresie prezentacji zbiorów – w postaci atrakcyjnych poznawczo projektów wystawienniczych i wydawniczych – oraz opieki konserwatorskiej nad zbiorami.

W ramach programu z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego finansowane są m.in. prace związane z organizowaniem, tworzeniem i modernizacją wystaw , zarówno stałych, jak i czasowych, oraz z konserwacją zbiorów muzealnych .

» Wyniki naboru do programu

Zawiadomienie dotyczy m.in. czynów popełnionych przez poprzedniego prezesa SFP oraz dyrektor biura za jego kadencji, a także inne osoby pełniące funkcje w organach stowarzyszenia, tj.:

• prowadzenia finansów Stowarzyszenia z przekroczeniem uprawnień
• niedopełnienia wymogów prawnych w kwestii zaciągania zobowiązań
• wydatkowania środków niezgodnie z ich przeznaczeniem
• nieprzestrzegania zasady efektywności przy gospodarowaniu majątkiem Stowarzyszenia.

Efektem ww. działań było narażenie Stowarzyszenia Filmowców Polskich na szkodę w wysokości ponad 13,3 mln zł .

Jakie zmiany wprowadza aneks do umowy?

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Miasto Wrocław współprowadzą Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” na mocy umowy zawartej 21 marca 2016 r. Aneks przedłuża wspólne prowadzenie instytucji o 10 lat, tj. do 31 grudnia 2035 r.

W tym okresie współprowadzący zobowiązują się przeznaczyć na bieżące funkcjonowanie Muzeum roczne dotacje podmiotowe w następującej wysokości:

• MKiDN – 6 312 000 zł
• Miasto Wrocław – 9 560 440 zł.

W ramach dotacji podmiotowej Ministra Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” będzie realizować programy o charakterze ponadregionalnym i ogólnopolskim m.in.:

1. ponadregionalny program „Sieci Ziem Zachodnich i Północnych”,
2. program „Dziedzictwo Edyty Stein”,
3. program udostępniania wystawy stałej „Golgota Wschodu”.

Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” we Wrocławiu

Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” jest samorządową instytucją kultury, prowadzoną wspólnie przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Miasto Wrocław.

Do zakresu działalności Ośrodka należy upowszechnianie dorobku historycznego i kulturowego ziem zachodnich i północnych włączonych do Polski po Il wojnie światowej, popularyzacja wiedzy o powojennej historii Wrocławia jako ważnego elementu dziedzictwa europejskiego oraz opieka nad wystawą stałą, ukazującą miejsce i znaczenie najnowszej historii Wrocławia w dziejach Polski i Europy.

Ośrodek ma swoją siedzibę w zrewitalizowanych budynkach dawnej wrocławskiej zajezdni tramwajowej, która jest przykładem udanego połączenia historycznej architektury z nowoczesnymi rozwiązaniami ekspozycyjnymi.

» Odwiedź stronę Ośrodka „Pamięć i Przyszłość: https://zajezdnia.org/

Nowe wpisy na Krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego

• Niedźwiedzie wielkanocne z Góry (woj. wielkopolskie)

Zwyczaj o udokumentowanej historii, która sięga 1913 roku . W czasie świąt wielkanocnych przez wieś przechodzi korowód postaci: Baby, Dziada, dwóch Niedźwiedzi, Poganiaczy, Kominiarzy oraz Grajka . W Niedzielę Zmartwychwstania występuje „Stara Ekipa” , w Poniedziałek Wielkanocny natomiast „Młoda Ekipa” (nastolatkowie dopiero zdobywający doświadczenie i aspirujący do „Starej Ekipy”), dzięki czemu tradycja jest przekazywana z pokolenia na pokolenie. Postacie wyróżniają bogate kostiumy , w tym pracochłonne słomiane stroje Niedźwiedzi, przygotowywane kilka tygodni przed świętami. Korowód odwiedza domy mieszkańców i zbiera datki. Szczególną atrakcją jest „murzenie”, czyli brudzenie twarzy sadzą . Dla uczestników udział w pochodzie jest zaszczytem i elementem lokalnej tożsamości.

⦁    Procesja Bożego Ciała z tradycją dywanów kwietnych w Skęczniewie (woj. wielkopolskie)

Zwyczaj układania dywanów kwiatowych w parafii pw. Świętej Trójcy w Skęczniewie powstał tuż po II wojnie światowej jako wyraz wdzięczności mieszkańców za ocalenie miejscowości. Rozwinął się dzięki ks. Karolowi Mendeli, który przywiózł inspiracje ze Spycimierza, oraz kolejnych duszpasterzy, wspierających i utrwalających tradycję.

Kilka dni przed uroczystością mieszkańcy gromadzą materiały, przygotowując kwiaty, trociny i wzory . W Boże Ciało cała społeczność (dzieci, dorośli i seniorzy) układa wielometrowe kompozycje z naturalnych materiałów, tworząc pasy o długości kilkuset metrów . Wzory mają charakter religijny, florystyczny i geometryczny , a ich wykonanie wymaga szczególnej precyzji i wspólnego wysiłku. Dla mieszkańców parafii Skęczniew to ważny element budowania poczucia wspólnoty, przekazywany młodszym pokoleniom. Każdego roku udział w przygotowaniach oraz samym wydarzeniu traktowany jest jako zaszczyt i wyraz przywiązania do lokalnego dziedzictwa.

⦁    Procesja emaus i turki – straż Grobu Pańskiego w parafii Dobra (woj. wielkopolskie)

W parafii Narodzenia NMP w Dobrej od pokoleń kultywowane są unikatowe zwyczaje wielkanocne. Procesja Emaus wyrusza w Poniedziałek Wielkanocny o 5.30 rano , gromadząc mężczyzn w różnym wieku na 12-kilometrowej wędrówce wokół miejscowości. Pątnicy zatrzymują się przy osiemnastu krzyżach , wykonują symboliczne gesty, modlą się i śpiewają. Wydarzenie nawiązuje do ewangelicznej drogi uczniów do Emaus.

Drugim filarem wielkanocnych obchodów są Turki – Straż Grobu Pańskiego , działająca w Dobrej od 1882 roku . Formacja o wojskowym charakterze pełni wartę od Wielkiego Piątku do Rezurekcji , ubrana w charakterystyczne czerwone mundury wzorowane na umundurowaniu żołnierzy tureckich . Obecność Turków nadaje uroczystościom podniosły nastrój i stanowi nieodłączny element lokalnej tradycji.

⦁    Umiejętność wykonywania pisanek techniką drapaną – krasek z Krasnegostawu i okolic (woj. lubelskie)

Kraski to tradycyjne pisanki tworzone poprzez ręczne wydrapywanie wzoru na jajach barwionych w odwarze z łupin cebuli , co nadaje im odcienie czerwieni, brązu i wiśni . Do wykonywania krasek używa się ostrych narzędzi – żyletek, nożyków czy skalpeli . Każdy etap pracy - od doboru jaj po precyzyjne drapanie - odbywa się ręcznie. Tradycja przekazywana jest w rodzinach i lokalnych społecznościach, gdzie zachowuje swój dawny kanon, jednocześnie pozwalając twórcom na indywidualne interpretacje. Wzory przedstawiają motywy geometryczne, solarne, roślinne i religijne , a ich płynne linie i kontrastowe zestawienie kolorów tworzą efekt o wyjątkowym, malarskim charakterze. Kraski pozostają jednym z najbardziej charakterystycznych przykładów lokalnego pisankarstwa w Polsce.

» Więcej informacji na temat niematerialnego dziedzictwa kulturowego na stronie: https://niematerialne.nid.pl/

Piosenki świąteczne, piosenki z dzwoneczkami są jak choinka - wiecznie zielone. To literalne evergreeny. Jest coś rozbrajająco czułego w tym, że gdy zaczyna padać śnieg, to wielu z nas niemalże z automatu zanuci pod nosem piosenkę z debiutanckiego albumu Edyty Górniak sprzed 30 lat, ale już pewnie nieliczni będą wiedzieć, że „Pada śnieg” Jacek Cygan napisał w 1988 roku dla piętnastoletniego podówczas Krzysztofa Antkowiaka i że oryginał znalazł się na jego „Zakazanym owocu”. A jednak to wersja w duecie z Edytą, nagrana siedem lat później, stała się wielkim hitem – wskazuje Marta Cienkowska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego . - Ale moja lista to nie tylko klasyczne evergreeny, bo postanowiłam przypomnieć też moje ulubione piosenki świąteczne, które powstały w Polsce na przestrzeni ostatnich dwóch dekad, ale nie miały tyle szczęścia w tzw. mainstreamie. A wszystko razem złożone w jeden harmonijny, świąteczny miks - specjalnie dla Was na święta – dodaje.

Co znalazło się na playliście?

Święta Bożego Narodzenia to czas, który ma swoją niepowtarzalną ścieżkę dźwiękową. Autorska playlista Marty Cienkowskiej, ministry kultury i dziedzictwa narodowego, to zestawienie 25 piosenek . Znajdziecie na niej znane polskie kompozycje świąteczne z ostatnich dwóch dekad , jak również utwory, którym nie udało się przebić do mainstreamu .

Lista obejmuje m.in. ponadczasowy „Dzień jeden w roku” Czerwonych Gitar z zimowej płyty wydanej w 1976 roku oraz „Na całej połaci śnieg” z repertuaru Kabaretu Starszych Panów , wykonywana pierwotnie przez Kalinę Jędrusik w 1965 roku. Oba utwory doczekały się wielu późniejszych interpretacji.

Wśród 25 kompozycji znalazły się też m.in. „Jesteś odrobiną szczęścia” Kasi Kowalskiej, „Cicha” Marcina Sójki, folkowa „Pastorałka od serca do ucha” Rokiczanki oraz „Nim gwiazda zgaśnie” zespołu Tulia . Jest lirycznie w „Pastorałce łemkowskiej” Igora Herbuta , ale też radośnie w utworze „Kocham te święta” , nagranym przez artystów występujących pod nazwą 21 Allstars.

Na liście pojawiają się także Ania Rusowicz, Dorota Miśkiewicz, Paweł Domagała i Natalia Przybysz , jak również Zakopower i Kwiat Jabłoni . Obok siebie brzmią soulowa Natalia Kukulska i rockowy Roan – wszystko złożone w jeden spójny, harmonijny, świąteczny miks.

Playlista to muzyczna propozycja przygotowana specjalnie na Święta – z myślą o wspólnym przeżywaniu ich magii.

Posłuchaj playlisty „Świąteczne Brzmienia Kultury”

Playlistę znajdziecie pod linkami:

» Spotify

» YouTube

» TIDAL

Ministerstwo deklaruje wolę pełnej i konstruktywnej współpracy z nowo ustanowionym kuratorem i liczy na szybkie działania kończące wielomiesięczny paraliż organizacji.

Katarzyna Nowak

Ukończyła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 2007-2008 odbyła Muzealnicze Studia Kuratorskie przy Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Od 2008 roku pełniła funkcję zastępcy dyrektora ds. merytorycznych, a od 2023 roku - dyrektora Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha.

Od wielu lat aktywnie działa na rzecz upowszechniania wiedzy o kulturze Japonii w Polsce. Organizuje wystawy, prowadzi wykłady i warsztaty, uczestniczy w konferencjach krajowych i międzynarodowych. Publikuje również teksty poświęcone japońskiej sztuce i tradycji. Współpracuje z wieloma instytucjami w Polsce i Japonii, m.in. z Ambasadą Japonii w Polsce, Instytutem Polskim w Tokio, uczelniami, muzeami i ośrodkami kultury.

» Szczegółowe informacje dotyczące przebiegu konkursu: BIP MKiDN

» Odwiedź stronę Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha: https://manggha.pl/

W konferencji prasowej zapowiadającej nowy program wzięli udział: Marta Cienkowska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego oraz Maciej Wróbel, sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Media lokalne, publicyści i dziennikarze są najbliżej ludzi – to oni opowiadają o sprawach najważniejszych dla obywatelek i obywateli. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego koncentruje się na dostępności kultury tak, aby była ona na wyciągnięcie ręki także dla lokalnych społeczności. Chcemy wzmocnić opowieść o kulturze i życiu regionów poprzez silny głos mediów lokalnych - powiedziała Marta Cienkowska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego . - Przygotowaliśmy program „BLISKA KULTURA”, który ma realizować trzy cele: wzmocnić niezależne media lokalne, zapewnić rzetelne informacje, które są najbliżej obywatela oraz wesprzeć promocję kultury, tożsamości i dziedzictwa regionu. Pilotażowy program, na który przeznaczymy 10 mln zł, wystartuje w pierwszym kwartale 2026 roku. Już dziś chcemy jasno podkreślić, że wsparcie dla mediów lokalnych jest jednym z priorytetów Ministerstwa Kultury na przyszły rok – dodała.

Nowy program w prosty i czytelny sposób określa nasz cel. Bliska kultura to kultura prezentowana przez media, które są najbliżej obywateli – lokalne tygodniki, tytuły prasowe oraz lokalne stacje radiowe i telewizyjne. Chcemy, aby to właśnie te niezależne media, pozostające w bezpośrednim kontakcie ze swoimi odbiorcami, stały się beneficjentami środków Ministerstwa Kultury i przez cały 2026 rok mogły w sposób cykliczny prezentować treści kulturalne – powiedział Maciej Wróbel, sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego . - W najbliższych tygodniach planujemy konsultacje przygotowanych założeń programu z organizacjami zrzeszającymi producentów lokalnych programów telewizyjnych i radiowych oraz wydawców prasy. Jeśli okaże się on skutecznym narzędziem promocji kultury na szczeblu lokalnym, będziemy dążyć do tego, by zwiększyć jego budżet w kolejnych latach – dodał.

Program „BLISKA KULTURA”

Program ma na celu wzmocnienie pluralizmu i niezależności mediów lokalnych . Jego realizacja umożliwi zwiększenie dostępu do rzetelnych treści, poszerzających wiedzę o kulturze, tożsamości oraz dziedzictwie kulturowym regionu , tworzonym przez lokalnych twórców oraz instytucje kultury.

Dotacje w ramach programu będą udzielane na tworzenie artykułów prasowych, reportaży lub audycji , a także ich cykli o charakterze informacyjnym, dokumentalnym lub publicystycznym o tematyce związanej z kulturą i dziedzictwem lokalnym danego regionu, w szczególności:

• związanymi z historią, tradycjami, obrzędami i zwyczajami lokalnymi , lokalnym dziedzictwem architektonicznym i krajobrazowym ,
• dyscyplinami artystycznymi, w szczególności filmem, sztukami wizualnymi, muzyką, teatrem, tańcem i innymi dziedzinami kreatywnymi z zakresu tzw. przemysłów kultury,
• dziedzictwem kulturowym, w szczególności ochroną zabytków, muzealnictwem, archeologią, pamięcią historyczną i innymi dziedzinami związanymi z utrwalaniem dziedzictwa i tożsamości kulturowej oraz narodowej , w tym kulturą i tożsamością mniejszości narodowych i etnicznych.

Kto może składać wnioski?

Beneficjentami programu mogą być wyłącznie:

• osoby fizyczne i podmioty prowadzące działalność gospodarczą (wpisane do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej lub do Krajowego Rejestru Sądowego), a także organizacje pozarządowe , będące wydawcami prasy, nadawcami programów radiowych lub programów telewizyjnych.

W podmiotach tych akcji ani udziałów nie mogą mieć : Skarb Państwa, spółki z udziałem Skarbu Państwa i podmioty przez niego utworzone; jednostki samorządu terytorialnego i podmioty przez nie utworzone oraz spółki komunalne.

Warunkiem otrzymania dotacji będzie:

• prowadzenie działalności nadawczej lub wydawniczej przez co najmniej 5 lat przed złożeniem wniosku ;
• wydawanie prasy dystrybuowanej na obszarze nieprzekraczającym jednego województwa ;
• rozpowszechnianie programu radiowego lub telewizyjnego, który zgodnie z koncesją zawiera tematykę lokalną, odnoszącą się do obszaru nieprzekraczającego jednego województwa ;
• wydawanie prasy w formie drukowanej, rozpowszechnianie programu radiowego lub telewizyjnego w sposób rozsiewczy naziemny lub kablowy ;
• brak prawomocnego wyroku skazującego względem wydawcy, nadawcy lub redaktora naczelnego;
• brak przynależności do partii politycznej wydawcy, nadawcy lub redaktora naczelnego.

Budżet programu

Łączny budżet programu wynosi 10 mln zł.

Termin realizacji projektów

Programem objęte będą działania realizowane od 1 marca do 31 grudnia 2026 roku.