Główny Inspektorat Sanitarny - Wiadomości

Z okazji Świąt Bożego Narodzenia składamy Państwu serdeczne życzenia, by świąteczne dni przyniosły wytchnienie od codziennych obowiązków, wypełniły nasze domy radością, spokojem i wzajemną życzliwością.
Niech ten szczególny czas stanie się okazją do spojrzenia z wdzięcznością na to, co jest dla Państwa najcenniejsze w życiu.

Niech Nowy Rok przyniesie Państwu zdrowie oraz wszelką pomyślność w realizacji zamierzonych planów.

Udanego odpoczynku i radości!
Główny Inspektor Sanitarny Paweł Grzesiowski wraz z kierownictwem i pracownikami Głównego Inspektoratu Sanitarnego

Dlaczego młodzi sięgają po substancje psychoaktywne?

Okres dorastania to czas intensywnych zmian – młodzi ludzie przeżywają silne emocje, chcą być akceptowani, testują granice i szukają swojej tożsamości. Mózg nastolatka jest jeszcze w trakcie dojrzewania. Układ nagrody (szukanie przyjemności, nowości) działa u nich silniej, niż system hamowania i kontroli. Dlatego młodzi są bardziej podatni na szybkie i intensywne bodźce – a substancje psychoaktywne dają właśnie natychmiastowy efekt.

Niektórym daje to poczucie ulgi, rozluźnienia, bycia „bardziej odważnym”, mniej spiętym, bardziej „jak inni”. Część nastolatków sięga też po te substancje, żeby łagodzić trudne stany, napięcie, stres, czy lęk. Zazwyczaj nie robią tego z myślą o uzależnieniu, lecz próbują poradzić sobie szybko – nie mając jeszcze umiejętności radzenia sobie z emocjami w zdrowy sposób.

Część nastolatków próbuje z ciekawości, chcą sprawdzić „jak to jest” albo dopasować się do grupy rówieśniczej (czasami pod ich presją).

Ważnym czynnikiem jest również wpływ otoczenia i mediów społecznościowych: normalizacja picia alkoholu lub palenia marihuany w memach, żartach, filmikach, może powodować złudne wrażenie, że „wszyscy tak robią”, choć dane pokazują, że nie jest to prawda. Im częściej młodzież korzysta z szybkiego „przycisku reset”, związanego z substancjami psychoaktywnymi, tym trudniej uczy się zdrowego regulowania emocji – i tym większe ryzyko, że używanie stanie się nawykiem, a nawyk uzależnieniem, trudnym do wyleczenia [ przypis 1 ].

W jakim wieku młodzież zaczyna eksperymentować?

Zauważalny trend wśród polskiej młodzieży to obniżenie się wieku inicjacji alkoholowej oraz łączenia alkoholu z marihuaną lub z nowymi substancjami o działaniu psychoaktywnym, a także z niektórymi lekami.

Inicjacja narkotykowa bardzo często jest poprzedzona spożyciem alkoholu - młodzież najpierw eksperymentuje z alkoholem, co obniża barierę wobec sięgania po inne substancje.

Badania pokazują, że:

• 72,9% uczniów pierwszych klas szkół ponadpodstawowych piło alkohol choć raz w życiu.
• W trzecich klasach ten odsetek wynosi 91,3%.
• Nielegalnych substancji psychoaktywnych spróbowało choć raz 14,5% uczniów pierwszych klas szkół ponadpodstawowych i 23,7% uczniów trzecich klas [przypis 2: ESPAD, Warszawa 2024 r.].

Rozpowszechnienie używania nowych substancji psychoaktywnych, środków zastępczych („dopalaczy”), które od 2011 r. do 2019 r. wykazywało trend spadkowy, w 2024 r. nie uległo dalszej redukcji [przypis 3: ESPAD, Warszawa 2024 r.].

Jakich substancji używa polska młodzież i jak je rozpoznać?

Dla rodzica szczególnie ważna jest umiejętność rozpoznania zmian, które mogą świadczyć o eksperymentowaniu ze środkami psychoaktywnymi.

Mogą to być:

• zmiana nastroju (drażliwość, apatia),
• nowe towarzystwo,
• tajemnicze wyjścia,
• zaniedbywanie obowiązków szkolnych, zachowania impulsywne,
• wygląd lub zapach wskazujący na używanie substancji (np. dym, chemiczne zapachy, niezwykłe opakowania).

W aptekach i sklepach internetowych dostępne są testy do wykrywania narkotyków (w moczu lub w ślinie).

Niektóre substancje psychoaktywne mogą powodować zmiany w wyglądzie oczu – na przykład rozszerzenie lub zwężenie źrenic, przekrwienie czy „szkliste” spojrzenie. Objawy te mogą się jednak różnić w zależności od rodzaju środka i wielu innych czynników, dlatego obserwacja wyglądu oczu nie jest wiarygodną metodą rozpoznawania użycia substancji. Warto zwracać uwagę raczej na ogólne zmiany w zachowaniu, nastroju i funkcjonowaniu młodej osoby.

Do szerokiej grupy innych niż alkohol i tytoń substancji psychoaktywnych należą takie substancje legalne, jak leki. Stosowanie niektórych leków na katar czy kaszel dostępnych bez recepty niezgodnie z ich przeznaczeniem oraz nadużywanie substancji dostępnych w nasennych lekach na receptę stanowi rosnący problem wśród młodzieży. [przypis 4: raport EMCDDA 2023]

Najczęstszą substancją nielegalną używaną przez polską młodzież jest marihuana. Występuje duża różnorodność jej stosowania - poza paleniem - od klasycznego suszu do palenia w skrętach, lufkach, czy fajkach wodnych po oleje, ekstrakty i postaci do jedzenia (np. żelki) z wysokim stężeniem THC (tetrahydrokannabinolu).

Osobę używającą psychoaktywnych konopi można rozpoznać po:

• słodkawej woni oddechu, włosów i ubrania,
• przekrwionych oczach, kaszlu, zwiększonym łaknieniu,

 a jeśli jest pod ich wpływem – po:

• nieadekwatnym zachowaniu (wesołkowatość, chichot, gadatliwość),
• zaburzeniach koordynacji ruchowej.

Nowe substancje o działaniu psychoaktywnym to bardzo szeroka grupa różnych substancji psychoaktywnych, projektowanych i produkowanych w nielegalnych laboratoriach na całym niemal świecie. Najczęściej używane w Polsce to syntetyczne katynony oraz syntetyczne kanabinoidy. Ich skład i moc działania potrafią się znacząco różnić nawet między partiami tego samego „produktu”, co sprawia, że profil działania i ryzyko zdrowotne jest bardzo nieprzewidywalne. Z reguły jednak są to środki niebezpieczne [ przypis 5 ].

Co rodzice mogą zrobić, by ograniczyć ryzyko?

Istnieje silny związek między postawami rodziców wobec środków psychoaktywnych a sięganiem po nie przez dzieci i ryzykiem uzależnień od alkoholu i narkotyków [ przypis 6 ]. Wykazano, że młodzież w wieku 12-15 lat na pierwszym miejscu, przed rówieśnikami (32,8%), wymienia rodziców (34%) jako mających wpływ na ich decyzję sięgnięcia po alkohol [przypis 7: CBOS, 2016, s. 11]. Świadomy rodzic może zrobić bardzo wiele, by zapobiec wczesnej inicjacji alkoholowej dziecka i ograniczyć ryzyko sięgania po narkotyki. Jednym z najskuteczniejszych czynników chroniących młodzież jest silna, pozytywna więź z rodzicem oraz konsekwentna obecność wychowawcza.

Buduj relację opartą na zaufaniu – rozmawiaj z dzieckiem o jego emocjach, przyjaciołach, wyzwaniach. Nie ograniczaj się do pytań o oceny w szkole czy zakazów.

Pomóż rozpoznawać i nazywać emocje oraz radzić sobie ze stresem – często młodzi używają substancji jako „szybkiego rozwiązania” dla napięcia lub trudnych uczuć.

Wyznacz jasne granice, lecz bez przesadnej kontroli – dziecko czuje się bezpieczne, gdy zna zasady. Ale równie ważne jest, by czuło, że może przyjść do rodzica z trudnością, a nie tylko ze sprawą, gdyż już zrobiło coś złego.

Bądź przykładem – Twoje własne zachowania wobec alkoholu, leków czy radzenia sobie ze stresem mają znaczenie. Dziecko obserwuje, nawet jeśli nie mówi o tym.

Reaguj wcześnie – jeśli zauważysz sygnały ostrzegawcze, rozmawiaj spokojnie i otwarcie. Nie karz automatycznie ani nie zamykaj dialogu. W razie potrzeby poszukaj wsparcia u pedagoga szkolnego, psychologa lub poradni uzależnień.

Warto o tym wszystkim wiedzieć i brać to pod uwagę, obserwując swoje dziecko, ale nie należy ulegać panice – zdecydowana większość eksperymentujących nastolatków po pewnym – najczęściej niezbyt długim czasie – zaprzestaje zachowań ryzykownych. Profilaktyka używania substancji psychoaktywnych nie jest jednorazowym działaniem, lecz codzienną obecnością i rozmową, gotowością do słuchania [ przypis 8 ].

Gdzie szukać pomocy

Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko sięga po substancje psychoaktywne lub nie radzi sobie emocjonalnie, nie zostawaj z tym sam . Wczesna reakcja i wsparcie specjalistów mogą zapobiec poważniejszym problemom.

Pomocy można szukać w:

• szkole – u pedagoga, psychologa lub wychowawcy,
• poradni psychologiczno-pedagogicznej – oferuje bezpłatne konsultacje dla dzieci i rodziców,
• poradni leczenia uzależnień – gdzie pracują psychologowie i terapeuci uzależnień,
• powiatowych stacjach sanitarno-epidemiologicznych – które prowadzą działania profilaktyczne i doradcze,
• telefonach zaufania , np.
  • 116 111             Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży (bezpłatny, całodobowy),
  • 800 199 990      Ogólnopolski Telefon Zaufania Uzależnienia.
    
    Telefon bezpłatny, czynny codziennie w godzinach 16.00-21.00.
    
  • 801 889 880      Telefon Zaufania uzależnienia behawioralne.
    
    Codziennie w godzinach 17.00-22.00. Stawka za połączenie zależna od taryfy operatora.

Warto pamiętać, że szukanie pomocy to oznaka troski, a nie słabości. Im szybciej rodzic zareaguje, tym większa szansa, że dziecko otrzyma skuteczne wsparcie i nauczy się zdrowych sposobów radzenia sobie z emocjami.

W 2025 r. w ramach działań związanych z nadzorem nad produktami kosmetycznymi przeprowadzono m.in. następujące działania kontrolne:
- akcję związaną z kontrolą warunków wytwarzania produktów kosmetycznych,
- akcję związaną z kontrolą importerów produktów kosmetycznych w zakresie spełnienia wymagań rozporządzenia dot. produktów kosmetycznych

Kontrola związana z analizą czystości mikrobiologicznej produktów kosmetycznych skupiała się na produktach przeznaczonych do stosowania w okolicach oczu np. kremy pod oczy, produkty do demakijażu. Próbki kosmetyków do badań pobierane były w większości w dystrybucji, do badań typowano kosmetyki polskich producentów.

Zgodnie z zaraportowanymi wynikami do badań pobrano 477 próbek u dystrybutorów oraz 33 bezpośrednio u osób odpowiedzialnych , niezgodna z wymaganymi była 1 .

Badania obejmowały szeroką gamę produktów kosmetycznych – produkty do kąpieli i mycia ciała i włosów, różnorodne kosmetyki do pielęgnacji skóry – kremy, oliwki, balsamy oraz nawilżane chusteczki dla niemowląt i dzieci.

Czystość mikrobiologiczna kosmetyków jest ważnym parametrem bezpieczeństwa zdrowia konsumentów. Kryteria jakości mikrobiologicznej oraz metody badań kosmetyków określone są w szeregu norm ISO. Zgodnie z normą PN-EN ISO 17516:2014-11 Kosmetyki – Mikrobiologia – Limity mikrobiologiczne produkty przeznaczone dla dzieci poniżej 3 roku życia są zaliczane do Kategorii I i mają ostrzejsze wymagania mikrobiologiczne.

Wnioski z przeprowadzonej akcji:

1.    Przeprowadzona w 2025 r. akcja kontroli czystości mikrobiologicznej kosmetyków wykazała bardzo wysoki poziom zgodności badanych produktów z obowiązującymi wymaganiami, w tym określonymi w normie PN-EN ISO 17516:2014-11. Szczególnie istotne jest, że wysoki poziom zgodności dotyczył również kosmetyków przeznaczonych dla dzieci poniżej 3. roku życia, dla których obowiązują zaostrzone wymagania mikrobiologiczne.

2.    Pozytywne wyniki badań próbek pobranych w dystrybucji potwierdzają, że warunki przechowywania i obrotu kosmetykami nie miały negatywnego wpływu na ich czystość mikrobiologiczną.

W ramach działań kontrolnych importerów produktów kosmetycznych w zakresie spełnienia wymagań rozporządzenia dot. produktów kosmetycznych przeprowadzono, zgodnie z zaraportowanymi wynikami - 166 kontroli , skontrolowano 502 produkty , zakwestionowano 156 i wycofano 88 produktów .

Wnioski z przeprowadzonej akcji:

1.    Przeprowadzona w 2025 r. akcja kontrolna importerów produktów kosmetycznych, ukierunkowana na ocenę spełnienia wymagań rozporządzenia (WE) nr 1223/2009, w szczególności w zakresie kompletności i poprawności dokumentacji, wykazała istotny poziom nieprawidłowości.

2.    Najczęściej stwierdzane niezgodności dotyczyły braków lub nieprawidłowości w dokumentacji produktów kosmetycznych, w szczególności w raportach bezpieczeństwa, które stanowią kluczowy element oceny bezpieczeństwa kosmetyku przed jego wprowadzeniem do obrotu.

3.    W związku z powyższym kontrole będą kontynuowane. Wyniki akcji wskazują, że istotne jest również podjęcie działań mających na celu podniesienie świadomości importerów w zakresie ich obowiązków wynikających z przepisów prawa.

Aktualna sytuacja epidemiologiczna w zakresie infekcji sezonowych oraz bezpieczna żywność na święta były tematami briefingu prasowego Głównej Inspekcji Sanitarnej, który odbył się 22 grudnia 2025 r.

W całym regionie europejskim odnotowujemy rosnącą aktywność wirusów odpowiedzialnych za infekcje układu oddechowego, w tym grypy. Liczba pacjentów zgłaszających się do podstawowej opieki zdrowotnej z objawami chorób układu oddechowego wzrosła w blisko połowie krajów raportujących z naszego regionu. Podobna sytuacja dotyczy również Polski. Obecnie największą aktywność wykazuje wirus grypy oraz SARS-CoV-2.

Ważną cechą tegorocznego sezonu grypowego jest pojawienie się nowego wariantu grypy A (H3N2) – określonego jako wariant K. Nowy wariant wirusa grypy nie wykazuje szczególnej zjadliwości, ale ponieważ jest nowym mutantem to w populacji nie ma pamięci immunologicznej, zatem wiele osób po kontakcie zachoruje. Szczepionka przygotowana na sezon 2025/2026 jest skuteczna, wobec tego wariantu – podkreśla Główny Inspektor Sanitarny dr Paweł Grzesiowski.

W tej chwili na podstawie danych, które udostępniamy publicznie od września tego roku w systemie CEZ, obserwuje się utrwalony trend wzrostowy zachorowań na grypę, sięgający obecnie 80 przypadków na 100 tys. mieszkańców, z największą zachorowalnością na poziomie 360 przypadków na 100 tys. w grupach dzieci do 14 lat. W kolejnych tygodniach liczba zachorowań może szybko narastać, osiągając szczyt na przełomie stycznia i lutego.

Szczepienia

Obecnie można i warto jeszcze się zaszczepić. Szczepienia tegorocznym preparatem są skuteczne przeciw nowemu wariantowi grypy K. Szczepienie są dostępne i zalecane szczególnie dzieciom do 14 roku życia, kobietom w ciąży oraz osobom po 50. roku życia. Chronią przed ciężkim przebiegiem choroby i hospitalizacją, łagodzą przebieg choroby i zmniejszają ryzyko rozwoju powikłań grypy - przypomina dr Paweł Grzesiowski.

Zaleca się szerokie zastosowanie niefarmakologicznych sposobów przerywania transmisji wirusa.

• Higiena rąk,
• Higiena kaszlu,
• Maski fp2 w placówkach medycznych oraz opieki długoterminowej,
• Dystans społeczny,
• Zmniejszenie mobilności i udziału osób z grup ryzyka w zgromadzeniach,
• Wprowadzanie pracy zdalnej w większym zakresie.

Charakterystycznymi objawami grypy są: gorączka, bóle mięśniowe, osłabienie i kaszel. Należy zwrócić szczególną uwagę na objawy niepokojące – zaburzenia świadomości, zaburzenia oddychania czy problemy z układem krążenia. Potrzebny jest wówczas szybki kontakt z lekarzem. Przy łagodnym przebiegu infekcji można skorzystać z dostępnych na rynku szybkich testów antygenowych do samodzielnego wykonania w domu. Test może wykonać także lekarz POZ. W przypadku potwierdzenia grypy, lekarz oceni potrzebę szybkiego włączenia leku przeciwgrypowego dostępnego na receptę. Chorym zalecana jest samoizolacja domowa przez 5-7 dni.

Tegoroczny sezon grypowy może być szczególnie trudny ze względu na pojawienie się nowego podtypu K wirusa grypy. Z tygodnia na tydzień liczba chorych się podwaja. Spodziewane jest większe obciążenie placówek medycznych POZ oraz Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych.

Poza dominującym aktualnie wirusem grypy, obserwowana jest w polskiej populacji niska, ale wzrastająca aktywność wirusa RSV oraz malejąca, jednakże nadal utrzymująca się na średnim poziomie aktywność wirusa SARS-CoV2.

• organizację punktów/stref przyjęć wydzielonych dla pacjentów z objawami infekcji,
• szerokie testowanie szybkimi testami,
• zapewnienie izolacji kropelkowo-powietrznej,
• wprowadzenie masek ochronnych dla pacjentów i personelu,
• zabezpieczenie dostępności leków przeciwgrypowych,
• szczepienia personelu medycznego i pomocniczego.

Zimowy sezon infekcji wirusowych zbiega się z czasem świątecznym. Spotkania rodzinne przy świątecznym stole w sposób naturalny będą sprzyjały transmisji infekcji wirusowych, zatem warto stosować jak najszerzej, niefarmakologiczne sposoby przerwania transmisji wirusa.

Święta Bożego Narodzenia to wspólne spotkania przy świątecznym stole obfitującym w tradycyjne potrawy. Dlatego kolejnym tematem poruszonym podczas spotkania prasowego było bezpieczeństwo żywności, którą przygotowujemy i podajemy naszym bliskim w tym okresie.

Chcemy przypomnieć najważniejsze zasady bezpiecznego przygotowywania żywności, które pomogą uniknąć zatruć i zakażeń pokarmowych związanych ze źle przygotowanymi potrawami - podkreśliła dr n. o zdr. Izabela Kucharska, zastępczyni Głównego Inspektora Sanitarnego.

Żeby świąteczne spotkanie nie zakończyło się dla nas zatruciami pokarmowym pamiętajmy o podstawowych zasadach, którymi są:

1. Żywność raz zamrożona, nie może być zamrożona ponownie.
2. Higiena nie tylko rąk, ale blatów roboczych i narzędzi kuchennych.
3. Dokładne gotowanie (żywność taką jak np. zupy należy doprowadzać do wrzenia, tak aby zyskać pewność, że osiągnęła temperaturę minimum 70° C; co do mięsa, należy mieć pewność, że soki z wnętrza tych produktów są czyste i nie są różowe; odgrzewaną żywność przed spożyciem należy podgrzewać do temp. powyżej 70°C.)
4. Niepozostawianie ugotowanej żywności w temperaturze pokojowej przez czas dłuższy niż dwie godziny.
5. Wyrzucenie żywności nadpsutej, z oznakami pleśni.
6. Oddzielanie żywność surowej od ugotowanej. Przechowywanie żywności surowej w lodówce, w oddzielnych pojemnikach.

Więcej o bezpiecznym przygotowaniu nie tylko świątecznych posiłków piszemy na stronach GIS i w naszych mediach społecznościowych.

Relacja z briefingu prasowego dostępna jest na kanale You Tube GIS .

Zespół do spraw Suplementów Diety działający przy Radzie Sanitarno-Epidemiologicznej ustalił warunki stosowania w suplementach diety preparatów z rośliny Artemisia
absinthium L .
Treść uchwały znajduje się także na stronie GIS w zakładce: Zespół do spraw suplementów diety.

Święta coraz bliżej, a przygotowania już trwają! Podczas zakupów pamiętajmy o kilku ważnych zasadach, które pomogą zadbać o  nasze zdrowie.

Przed zakupem żywności:

• Sprawdzaj datę ważności -  upewnij się, że nie jest przekroczona.
• Oceniaj stan opakowania -  unikaj produktów, których opakowanie jest uszkodzone, zgniecione lub otwarte.
• Zwracaj uwagę na wygląd i zapach -  jeśli coś wydaje się  podejrzane, nie kupuj.
• Sprawdzaj etykiety - zgodnie z przepisami powinny zawierać informacje o składnikach, wartościach odżywczych i sposobie przechowywania.
• Kupuj w sprawdzonych miejscach - wybieraj znane sklepy, sprzedawców czy też funkcjonujące od lat bazary.
• Unikaj sprzedaży pokątnej,  kupowania od przypadkowych i niesprawdzonych sprzedawców.
• Uważaj na wyjątkowo atrakcyjne oferty cenowe, szczególnie w przypadku sprzedaży internetowej i promocji. Mogą to być produkty na końcu terminu ważności.

Przygotowując świąteczne potrawy, pamiętaj, aby przestrzegać kilku prostych zasad.

Pięć kroków do bezpiecznej żywności

1. Utrzymuj czystość

• Myj ręce przed kontaktem z żywnością i podczas jej przygotowania.
• Myj ręce po wyjściu z toalety.
• Myj i odkażaj wszystkie powierzchnie i sprzęty wykorzystywane podczas przygotowania żywności.
• Chroń kuchnię i żywność przed owadami i innymi zwierzętami.

2. Oddzielaj żywność surową od ugotowanej

• Oddzielaj surowe mięso, drób, owoce morza od innej żywności.
• Do przygotowania surowej żywności używaj oddzielnego sprzętu i przedmiotów, np. noży i desek do krojenia.
• Magazynuj żywność w oddzielnych pojemnikach, tak aby nie dopuścić do kontaktu miedzy żywnością surową z już ugotowaną.

3. Gotuj dokładnie

• Gotuj dokładnie, przede wszystkim mięso, drób, jaja i owoce morza.
• Żywność taką jak np. zupy doprowadzaj do wrzenia, tak aby zyskać pewność, że osiągnęła temp. 70°C. Co do mięsa i drobiu musisz mieć pewność, że soki z wnętrza tych produktów są czyste i nie są różowe.
• Odgrzewaną żywność przed spożyciem również odgrzej do temp. powyżej 70°C.

4. Utrzymuj żywność w odpowiedniej temperaturze

• Nie pozostawaj ugotowanej żywności w temp. pokojowej przez czas dłuższy niż dwie godziny.
• Wszystkie gotowe i łatwo psujące się produkty przechowuj w lodówce (najlepiej w temp. poniżej 5°C. Utrzymuj wysoka temperaturę (ponad 60°C ) gotowych potraw tuż przed podaniem.
• Nie przechowuj żywności zbyt długo, nawet jeśli przechowujesz ją w lodówce.
• Nie rozmrażaj zamrożonej żywności w temperaturze pokojowej (zanurz produkt w ciepłej wodzie lub użyj urządzeń grzewczych).

5. Używaj bezpiecznej wody i żywności

• Używaj bezpiecznej wody lub poddaj ją takim działaniom, aby stała się ona bezpieczna.
• Do spożycia wybieraj tylko świeżą i zdrową żywność.
• Wybieraj żywność, która została przygotowana tak aby była bezpieczna, np. pasteryzowane mleko.
• Myj owoce i warzywa, szczególnie jeśli jesz na surowo.
• Nie jedz żywności, która utraciła datę przydatności do spożycia.

Jak przechowywać produkty w lodówce?

Wszystkie środki spożywcze przechowuj zgodnie z etykietą na opakowaniu.

Produkty spożywcze wymagające przechowywania w warunkach chłodniczych trzymaj w lodówce, w odpowiednim miejscu i temperaturze.

Produkty wymagające niższych temperatur (ok. +2°C)

• surowe mięso
• ryby
• owoce morza

Produkty, dla których temperatura powinna osiągać wartości od +4°C do +8°C

• mleko
• przetwory mleczne (jogurty, sery, itp.)
• wędliny
• masło
• i wszystkie produkty, na których producent podał informację „po otwarciu przechowywać w lodówce”

Warzywa i owoce wymagają nieco wyższych temperatur (od +9°C do +10°C).

Jaja wymagają jedynie niewielkiego schłodzenia, możemy je zatem umieszczać w pojemniku na drzwiach lodówki (od +10°C do +15°C).

Wszelkiego rodzaju mrożonki muszą być umieszczane w zamrażalniku, w temperaturze nie wyższej niż -18°C, chyba że producent na opakowaniu określił inne możliwe warunki i czas przechowywania.

Główny Inspektorat Sanitarny rozpoczął realizację projektu pn. e-Sanepid, którego celem jest pełna cyfryzacja procesów administracyjnych, przyspieszenie obsługi spraw obywateli i przedsiębiorców oraz zwiększenie skuteczności nadzoru sanitarnego.

– „Projekt e-Sanepid to milowy krok w modernizacji Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Wprowadzamy nowoczesne, interoperacyjne rozwiązania, które usprawnią naszą pracę i pozwolą lepiej służyć społeczeństwu. Obywatele i podmioty gospodarce zyskają szybki, przejrzysty i bezpieczny dostęp do usług, a my – skuteczniejsze narzędzie ochrony zdrowia publicznego - mówi dr Paweł Grzesiowski, Główny Inspektor Sanitarny.

Projekt współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach programu Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy 2021-2027, działanie „Wysoka jakość i dostępność e-usług publicznych”.

Od tradycyjnych dokumentów do systemów informatycznych

Już dziś Państwowa Inspekcja Sanitarna korzysta z wielu rozwiązań cyfrowych. Uruchomione w okresie pandemii Covid-19  narzędzie informatyczne SEPIS  (System Ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej) jest stopniowo rozwijane. W 2023 r. udostępniono dwie części (platformy) systemu: jedną dla pracowników Inspekcji oraz drugą dla obywateli, przedsiębiorców i instytucji ( moduł e-Sanepid ).

W części SEPIS przeznaczonej dla pracowników Inspekcji możliwe jest rozpatrywanie wpływających spraw, wniosków, formularzy z obszarów merytorycznej działalności inspekcji (tj. obszaru epidemiologii, higieny środowiska, bezpieczeństwa żywności i żywienia, nadzoru nad chemikaliami, kontroli, promocji i edukacji zdrowotnej).

W części SEPIS przeznaczonej dla obywateli, przedsiębiorców i instytucji możliwe jest załatwienie sprawy on-line w postaci udostępnionych e-usług (tj. wniosków o wpis do rejestrów i ewidencji, składania powiadomień i formularzy), komunikacja z pracownikami inspekcji, sprawdzanie statusów złożonych wniosków.

We wrześniu 2025 r. uruchomiliśmy usługę „ Zgłoś interwencję ” . To narzędzie, które umożliwia każdemu szybkie i proste informowanie o nieprawidłowościach mogących wpływać na zdrowie społeczeństwa. Dzięki e-usłudze każdy może zgłosić interwencję bez konieczności wizyty w urzędzie czy wysyłania listu. Wystarczy komputer lub telefon z dostępem do Internetu. Usługa działa całodobowo, 7 dni w tygodniu. Wkrótce usługa „Zgłoś interwencję” będzie dostępna również w aplikacji mObywatel.

Kolejne sprawy w Inspekcji załatwisz cyfrowo

Dzięki projektowi e-Sanepid  udostępnimy kolejnych 10 e-usług o co najmniej tzw. 4 stopniu dojrzałości cyfrowej. Będą to m.in.:

• weryfikacja danych w systemach i bazach zagranicznych,
• przeprowadzenie granicznej kontroli sanitarnej środka spożywczego/ materiału lub wyrobu przeznaczonego do kontaktu z żywnością,
• wydanie decyzji o uznaniu wody jako naturalnej wody mineralnej,
• wydanie stanowiska w sprawie odbiorów zrealizowanych obiektów,
• wydanie opinii sanitarnej dla placówek nauczania i wychowania oraz wypoczynku,
• przekazanie informacji w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy,
• zgłoszenie wyniku badania laboratoryjnego.

Realizacja Projektu planowana jest do 31 sierpnia 2028 r. a obszarem jego działania jest cały kraj. Działaniami w ramach projektu objęte zostaną 344 jednostki inspekcji sanitarnej zlokalizowane w 16 województwach, 318 powiatach i 9 przejściach granicznych.

Jak wskazuje dr Paweł Grzesiowski, szef GIS, nowoczesny system informatyczny umożliwia sprawniejsze reagowanie na sytuacje kryzysowe, takie jak epidemie, skażenia środowiska czy naruszenia norm sanitarnych. To także większa przejrzystość działań inspekcji i lepsza współpraca z obywatelami oraz firmami, które mogą działać zgodnie z przepisami w sposób prostszy i bardziej przewidywalny.

Dzięki cyfryzacji procesów Inspekcja może efektywniej zarządzać informacjami, redukować koszty operacyjne oraz skracać czas obsługi spraw. Automatyzacja minimalizuje ryzyko błędów i odciąża pracowników od powtarzalnych czynności, dzięki czemu mogą skupić się na bardziej złożonych zadaniach wymagających ich wiedzy i doświadczenia.

Co zyska obywatel, a co Inspekcja?

Spodziewane są oszczędności po stronie urzędu i obywatela, przedsiębiorcy, instytucji. Przede wszystkim mniej będzie korespondencji formalnej, co skróci czas obsługi podmiotów i zgłoszeń.

Projekt e-Sanepid pozwoli na zapewnienie odpowiedniej dostępności e-usług publicznych we wszystkich obszarach działalności Inspekcji (tj. obszaru epidemiologii, higieny środowiska, bezpieczeństwa żywności i żywienia, nadzoru nad chemikaliami, kontroli, promocji i edukacji zdrowotnej, zarządzania kryzysowego).

Nowy system połączy w jednym miejscu obsługę spraw obywateli, przedsiębiorców, instytucji oraz administracji publicznej. Możliwe będzie w pełni elektroniczne składanie wniosków, wymiana danych między urzędami oraz monitorowanie spraw w czasie rzeczywistym.

Wdrożenie portalu e-Usług to również konieczny krok w stronę zrównoważonego rozwoju – ograniczenie dokumentacji papierowej i wprowadzenie elektronicznego obiegu dokumentów to wymierne korzyści dla środowiska. W efekcie Inspekcja staje się bardziej nowoczesna, transparentna i przyjazna swoim interesariuszom, a jej działania lepiej wpisują się w współczesne standardy usług publicznych.

8 grudnia 2025 r. w Głównym Inspektoracie Sanitarnym odbyła się konferencja pt. „Jedno zdrowie w praktyce EFSA – interdyscyplinarne spojrzenie na bezpieczeństwo żywności, zdrowie publiczne i środowisko”, zorganizowana przez Polski Punkt Koordynacyjny Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) zlokalizowany w GIS.

Współpraca dla „Jednego zdrowia”

Konferencja była okazją do spotkania przedstawicieli najważniejszych centralnych instytucji kontrolnych w Polsce zarządzających ryzykiem w obszarze zdrowia publicznego i jednostek naukowych dokonujących oceny zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt, roślin i ochrony środowiska.

W konferencji, poza przedstawicielami Ministerstwa  Zdrowia i Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, uczestniczyli Główny Lekarz Weterynarii, Główny Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, przedstawiciele Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH - Państwowego Instytutu Badawczego, Państwowego Instytutu Weterynaryjnego –  Państwowego Instytutu Badawczego oraz Instytutu Ogrodnictwa – Państwowego Instytutu Badawczego.

Przedstawiciele inspekcji i instytutów przedstawili aktualne zagrożenia oraz możliwości współpracy z EFSA w ramach inicjatywy „One Health” oraz działań wspierających tę inicjatywę. Szczególnie istotnym tematem była kwestia realizacji skoordynowanych działań  poszczególnych instytucji w ramach podejścia „Jedno zdrowie”.

W obliczu ciągle pojawiających się zagrożeń dla zdrowia Europejczyków bardzo wyraźnie wybrzmiewa twierdzenie, że zdrowie ludzi jest ściśle powiązane ze zdrowiem zwierząt, roślin oraz z funkcjonującymi ekosystemami. Podejście „One Health” uznaje potrzebę interdyscyplinarnego i wielosektorowego współdziałania w różnych obszarach tematycznych. Zagadnienia, które wpisują się w koncepcję "One Health”, dotyczą zanieczyszczeń chemicznych, bezpieczeństwa żywności, problemu oporności drobnoustrojów chorobotwórczych na antybiotyki i chemioterapeutyki, chorób odzwierzęcych i powracających chorób zakaźnych, zmian klimatycznych, zagospodarowania gruntów i utraty różnorodności biologicznej.

Prelegenci konferencji podkreślili znaczącą rolę współpracy pomiędzy instytucjami w celu realizacji podejścia „One Health”  w Polsce i całej Europie, w tym rolę EFSA.

Działania EFSA

EFSA  jest organem referencyjnym w zakresie oceny ryzyka związanego z żywnością i paszą w Unii Europejskiej, którego ramy prawne zostały utworzone rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady w 2002 r. EFSA prowadzi doradztwo naukowe i ocenę ryzyka w zakresie bezpieczeństwa żywności i pasz oraz bezpieczeństwa fitosanitarnego, a także niezależną komunikację na temat ryzyka.

Celem urzędu, podobnie jak obecnych na konferencji instytucji – jest  przede wszystkim zapewnienie wysokiego poziomu ochrony konsumentów.

W siedzibie Głównego Inspektoratu Sanitarnego 5 grudnia 2025 r. Paweł Grzesiowski, Główny Inspektor Sanitarny oraz Ihor Kuzin, wiceminister zdrowia Ukrainy – Główny Państwowy Lekarz Sanitarny Ukrainy, podpisali porozumienie o współpracy. Porozumienie zakłada m.in. współpracę w dziedzinie zdrowia publicznego, wymianę doświadczeń i dobrych praktyk nt. dostosowania systemu zdrowia publicznego do wymogów i standardów Unii Europejskiej czy poszerzanie współpracy w zakresie wdrażania Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych.

Bardzo dziękuję za tę inicjatywę i mam nadzieję, że będzie ona początkiem długiej i owocnej współpracy– powiedział Paweł Grzesiowski, Główny Inspektor Sanitarny, podczas dzisiejszego wydarzenia.

Widzimy, że już teraz współpraca w dziedzinie zdrowia publicznego, zwłaszcza na terenach granicznych Polski i Ukrainy, jest bardzo intensywna. Podpisany dziś dokument umożliwi kontynuację i rozwój tych działań – zaznaczył Ihor Kuzin, wiceminister zdrowia Ukrainy – Główny Państwowy Lekarz Sanitarny Ukrainy.

Porozumienie zakłada, że obie strony zobowiązują się współpracować i deklarują, że:

1. Stwarzają warunki sprzyjające współpracy w dziedzinie zdrowia publicznego i podnoszą efektywność działania instytucji zdrowia publicznego, z uwzględnieniem wzajemnych korzyści.
2. Wzmacniają współpracę w obszarze integracji europejskiej.
3. Rozszerzają współpracę przy wdrażaniu Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych.
4. Wymieniają między sobą informację epidemiologiczne, aby umożliwić terminową i świadomą ocenę ryzyka w zakresie zdrowia publicznego.
5. Ułatwiają dwustronne wizyty w instytucjach zdrowia publicznego, aby wymieniać doświadczenia w kluczowych obszarach.
6. Wspierają wykorzystanie innowacyjnych narzędzi i rozwiązań elektronicznych do monitorowania chorób zakaźnych.
7. Rozwijają partnerstwo poprzez wspólny udział w konferencjach, wydarzeniach naukowych, warsztatach, seminariach i forach.
8. Nawiązują ścisłą współpracę między ośrodkami kontroli i profilaktyki chorób obwodów wołyńskiego, lwowskiego i zakarpackiego a właściwymi terenowymi stacjami sanitarno-epidemiologicznymi w Polsce, aby szybciej reagować na wspólne wyzwania zdrowia publicznego.